Głównym produktem procesu fermentacji metanowej jest biogaz. Nie należy jednak pomijać drugiego produktu, jakim jest poferment, który dzięki swoim właściwościom może być wykorzystywany jako nawóz.
W początkowych latach rozwoju rynku biogazowego w Polsce, poferment był często traktowany jako duży problem. Z biegiem czasu społeczeństwo zaczęło się do niego przekonywać, co pozytywnie wpłynęło na możliwości funkcjonowania biogazowni.
Właściwości pofermentu
Poferment posiada unikalne właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne, które mimo początkowej niechęci i obaw, są coraz częściej doceniane przez jego użytkowników. Poniżej krótko scharakteryzowano wybrane właściwości pofermentu, które decydują o jego kierunku wykorzystania.
Sucha masa. Sucha masa pofermentu wytworzonego w biogazowniach rolniczych zazwyczaj mieści się w przedziale 2-8%. Ze względu na postać płynną pofermentu, jego wykorzystanie nawozowe odbywa się podobnie, jak ma to miejsce w przypadku gnojowicy.
Sucha masa organiczna. W wyniku procesu fermentacji metanowej dochodzi do częściowego rozkładu materii organicznej. Na zawartość materii organicznej w pofermencie największy wpływ będzie miał rodzaj substratów wykorzystywanych do produkcji biogazu. Wartość omawianego parametru wynosić może 60-80%. Zbyt wysoka wartość może świadczyć o nieprawidłowo prowadzonym procesie obejmującym m.in. zbyt krótki czas przebywania mieszanki w komorze fermentacyjnej.
pH. Odczyn pofermentu pochodzącego z biogazowni rolniczych kształtuje się zazwyczaj w przedziale 7-8,4. Z tego względu jego aplikacja jest wskazana na glebach o niższym odczynie, które występują w Polsce w wielu miejscach.
Składniki pokarmowe. Poferment jest nawozem pełnym, czyli takim, który w swoim składzie poza makroelementami (N, P, K, Ca, Mg, S) zawiera również mikroelementy. Jest to znaczna zaleta w kontekście do nawozów mineralnych.
Zapach. Jest to parametr, który zazwyczaj budzi największe wątpliwości w funkcjonowaniu biogazowni. W przypadku prawidłowo prowadzonego procesu fermentacji, zapach pofermentu będzie bliski neutralnego.
Zagospodarowanie i sprzedaż pofermentu
Racjonalne nawożenie jest niezbędnym czynnikiem pozwalającym na wzrost i rozwój roślin. Efektem stosowania systematycznego i skutecznego nawożenia będzie uzyskanie pożądanych plonów. Mając na uwadze stosunkowo wysokie ceny nawozów mineralnych, brak w nich materii organicznej oraz możliwość potencjalnego oddziaływania na środowisko, na znaczeniu przybierają alternatywne nawozy i środki poprawiające właściwości gleby.
Jednym z nich jest poferment, będący obok biogazu drugim produktem procesu fermentacji metanowej.
Poferment może być zagospodarowany bez wcześniejszej obróbki wstępnej, co należy uznać za ogromną korzyść wynikającą m.in. z ograniczenia nakładów finansowych i łatwej aplikacji. Rozwiązanie to jest zdecydowanie najczęściej praktykowane przez właścicieli biogazowni. Omawiany kierunek może stanowić nawet ponad 90% udziału w zagospodarowaniu pofermentu na świecie.
W kontekście zagospodarowania pofermentu, niezwykle ważnym aspektem jest posiadanie dokumentacji pozwalającej na jego stosowanie, tak aby przynieść korzyści przy jednoczesnym ograniczeniu negatywnego oddziaływania na środowisko. Z tego względu racjonalnym krokiem jest uzyskanie zezwolenia ministra właściwego do spraw rolnictwa. W tym przypadku poferment może być klasyfikowany jako nawóz lub środek poprawiający właściwości gleby. Jego cena zależna jest m.in. od składu, miejsca odbioru oraz lokalnych uwarunkowań. Można jednak przyjąć, że najczęściej mieści się w przedziale do 50 zł za 1 t (1 m3).
Oto mapa biogazowni rolniczych w Polsce!
Dostępne są metody przetworzenia pofermentu, których efektem jest wytworzenie innych wartościowych produktów. Badania nad pofermentem prowadzone od kilkunastu lat w Katedrze Inżynierii Biosystemów na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu obejmują m.in. bezpośrednie wykorzystanie nawozowe, separację, oczyszczenie, odwodnienie, wytworzenie specjalistycznych nawozów, produkcje biopaliw stałych i gazowych oraz kompostowanie. Szczególnie interesującym kierunkiem jest nawozowe i energetyczne wykorzystanie frakcji stałej pofermentu powstałej w wyniku separacji.
Stosowanie pofermentu korzystnie wpływa zarówno na glebę, jak i na uprawiane rośliny. Z tego względu zaleca się systematyczne nawożenie pofermentem, aby właściwości gleby pozwoliły na wysoki plon przez wiele lat. Badania naukowe prowadzone na całym świecie, w tym i badania własne autora, potwierdzają że poferment jest produktem o wielu zastosowaniach. Ze względu na jego właściwości i krajowe uwarunkowania należy spodziewać się, że bezpośrednie wykorzystanie w rolnictwie nadal będzie jego głównym kierunkiem zagospodarowania.
Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj Akademię Inwestora Biometanowego:
Tekst: Prof. dr hab. inż. Wojciech Czekała, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Zdjęcie: archiwum
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
