Polski Komitet Energii Elektrycznej wskazuje wyzwania, jakie stoją przed polską energetyką w kontekście dyrektywy REDIII. Analizuje założenia, biorąc pod uwagę polską infrastrukturę.
30 marca 2023 roku instytucje unijne osiągnęły i ogłosiły wstępne porozumienie dotyczące Dyrektywy zmieniającej dyrektywę w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (tzw. „rewizja Dyrektywy RED”, „Dyrektywa REDIII”, ang. Renewable Energy Directive), wchodzącej w skład pakietu legislacyjnego „Fit for 55”, opublikowanego przez Komisję Europejską 14 lipca 2021 r. Tym samym, zakończyła się faza rozmów trójstronnych (tzw. trilogów) pomiędzy Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i Radą UE w przedmiocie rewizji Dyrektywy RED.
Finansowanie transformacji energetycznej
Stabilność finansowa sektora jest kluczowym elementem umożliwiającym rozwój OZE. Strategiczny i długoterminowy rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii wymaga zapewnienia przedsiębiorcom działającym na rynku energii stabilnego otoczenia regulacyjnego i adekwatnych źródeł finansowania inwestycji. Dodatkowym wyzwaniem są konieczne nakłady finansowe na dalszy rozwój sieci dystrybucyjnych i przesyłowych, co jest kluczowe dla możliwości przyłączenia nowych mocy OZE.
Członkowie PKEE realizują liczne projekty dotyczące rozwoju odnawialnych źródeł energii, a w swoich strategiach na najbliższe lata mają zawarte ambitne plany w tym zakresie. Należy jednak wskazać, że projekty OZE są zazwyczaj wysoce kapitałochłonne (szczególnie w przypadku rozwijania wielkoskalowych źródeł, jak np. morska energetyka wiatrowa), a w przypadku dużych instalacji wymagają również odpowiednio długiego czasu przygotowywania projektów i budowy. Luka inwestycyjna pomiędzy zdolnościami inwestycyjnymi sektora, a jego potrzebami w zakresie transformacji i realizacji celów polityki klimatycznej powinna zostać pokryta z wykorzystaniem środków finansowych dostępnych w ramach funduszy unijnych i krajowych. Bez adekwatnego wsparcia finansowego przedsiębiorstwa energetyczne w Polsce nie będą w stanie zrealizować wszystkich zero- i niskoemisyjnych inwestycji niezbędnych do urzeczywistnienia celów w zakresie OZE w perspektywie roku 2030, a następnie – 2050.
Czytaj też: 65% energii odnawialnej w systemach grzewczych w Niemczech
Najważniejsze zmiany w dyrektywie RED
- Transport
W wyniku negocjacji REDIII, państwa członkowskie będą mogły wybrać albo 14,5%-owy cel redukcji intensywności emisji gazów cieplarnianych w transporcie przy wykorzystaniu OZE albo 29%-owy cel w zakresie udziału OZE w finalnym zużyciu energii w transporcie w 2030 roku. Wynegocjowano również wiążący cel cząstkowy: 5,5 %-owy udział zaawansowanych biopaliw w udziale energii odnawialnej dostarczanej do sektora transportu. W ramach tego celu wprowadzono wymóg 1% paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego (głównie zielonego wodoru i paliw syntetycznych na bazie wodoru).
Przyszłe działania w obszarze wspierających elektryfikację sektorów mają zaowocować upowszechnieniem stosowania paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w transporcie. Szczególną rolę w tym zakresie może odegrać zastosowanie energii elektrycznej z OZE w transporcie drogowym oraz odnawialnych lub niskoemisyjnych paliw w transporcie lotniczym, morskim i ciężkim.
- Przemysł
W sektorze przemysłu wykorzystanie OZE ma rosnąć o 1,6% rocznie do 2030 r. Ponadto, do 2030 r. 42% wodoru wykorzystywanego w przemyśle ma pochodzić z paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego. Do 2035 roku ma to być 60% udziału.
- Budownictwo
Kompromis dotyczący REDIII zakłada również indykatywny cel co najmniej 49% energii ze źródeł odnawialnych w budynkach na poziomie UE. Cel ten będzie można realizować np. poprzez efektywne systemy ciepłownicze, których udział w pełnej formie powinien zostać uwzględniony w procedowanej rewizji dyrektywy EPBD.
- Ciepłownictwo i chłód
Rewizja Dyrektywy RED ma także wprowadzić stopniowy wzrost wykorzystania OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie, z wiążącym wzrostem 0,8% rocznie na poziomie krajowym do 2026 roku i 1,1% od 2026 do 2030 roku. Dodatkowo, wprowadzone zostaną indykatywne cele specyficzne dla każdego kraju. Cel wzrostu udziału OZE w sieciowym wytwarzaniu ciepła oraz chłodu ustanowiono na indykatywnym poziomie 2,2% średniorocznie w okresie 2021-2030.
Polski Komitet Energii Elektrycznej o zmianach w kraju
PKEE wskazywał już wielokrotnie, że zwiększanie wykorzystania OZE w ciepłownictwie w polskich uwarunkowaniach jest niezwykle trudne, w szczególności w powiązaniu z ograniczeniami dotyczącymi biomasy i nowymi, zaostrzonymi wymaganiami związanymi z definicją „efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego”, których negocjacje w ramach trilogów dotyczących Dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej zakończyły się na początku marca 2023 roku.
Przedsiębiorstwa energetyczne zrzeszone w PKEE (PGE, Tauron, Enea, Energa) prowadzą szereg inwestycji związanych ze zwiększaniem udziału OZE w sektorze ciepłownictwa systemowego, przy czym w perspektywie obecnej dekady kluczowym wyzwaniem będzie wycofywanie paliw węglowych ze struktury paliw wykorzystywanych w ciepłownictwie systemowym w Polsce. W świetle powyższego, najlepszą dostępną obecnie technologią są wysokosprawne źródła kogeneracyjne wykorzystujące gaz ziemny albo biomasę. Warto wskazać, że w przyszłości, w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych, gazowe wysokosprawne jednostki kogeneracyjne będą gotowe do modernizacji w kierunku spalania domieszki wodoru lub biometanu albo wyłącznie wodoru dla zeroemisyjnego wytwarzania (przy założeniu rozwoju i dostępności stosownych technologii), co znajduje odzwierciedlenie np. w unijnych ramach zrównoważonego finansowania, a w szczególności – w taksonomii.
To, co wyróżnia polskie ciepłownictwo na tle systemów w innych krajach UE, to fakt, że możliwości zastosowania odnawialnych źródeł energii w dużych systemach ciepłowniczych (występujących w największych polskich aglomeracjach) są istotnie ograniczone. Dystrybucja ciepła pochodzącego z niskotemperaturowych źródeł OZE jest szczególnie utrudniona i wynika z braku kompatybilności infrastruktury systemów ciepłowniczych w Polsce i wymaganych temperatur wody w sieci ciepłowniczej. Z drugiej strony, kluczowym czynnikiem prowadzącym do obniżenia temperatury w systemach ciepłowniczych jest termomodernizacja budynków i ich instalacji wewnętrznych.
Czytaj też: TAURON stawia na OZE i sieci
Plany ambitne, ale możliwe do spełnienia
Biorąc pod uwagę opisane powyżej uwarunkowania, systemy ciepłownicze w Polsce wymagają nowych rozwiązań, które z jednej strony wpłyną na redukcję emisji gazów cieplarnianych, z drugiej zapewnią gwarancję niezakłóconych dostaw ciepła dla odbiorców. Dlatego też członkowie PKEE z zadowoleniem przyjmują, że w rewizji Dyrektywy RED mają znaleźć się przepisy umożliwiające zaliczanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na poczet celów OZE w sektorze ciepłownictwa. Będzie to zasadnicza zmiana otoczenia regulacyjnego, która w perspektywie najbliższych lat pozwoli m.in. na rozwój wielkoskalowych pomp ciepła, ale również kotłów elektrodowych. Doświadczenia z eksploatacji takich nowych źródeł wskazują na istotne zalety dla zaopatrzenia w ciepło systemów, w szczególności jako źródeł szczytowych.
W ocenie PKEE zwiększanie udziału OZE w sektorze ciepła i chłodu w Polsce będzie dużym wyzwaniem inwestycyjnym. Przyjęte cele są niewątpliwie ambitne, ale dzięki uzgodnionym w Dyrektywie RED nowym rozwiązaniom związanym z elektryfikacją ciepłownictwa, wytyczany jest kierunek zmian w sektorze, skorelowany również ze wzrostem udziału energii z OZE w krajowym miksie elektroenergetycznym.
Biomasa z nowym prawodawstwem
W wyniku porozumienia zaostrzone mają zostać kryteria zrównoważonego rozwoju dla biomasy, w szczególności biomasy leśnej. Wprowadzona zostanie zasada kaskadowego wykorzystania biomasy. PKEE wielokrotnie wskazywał, że nakładanie dalszych ograniczeń dla wykorzystania biomasy w znacznym stopniu może utrudnić realizację nowych ambitnych celów, a obecnie obowiązujące ramy zapewniają, że paliwa z biomasy leśnej pozyskiwane są w sposób zrównoważony.
W ocenie PKEE uzgodnione rozwiązania w zakresie kryteriów dla biomasy stanowić będą czynnik, który może dodatkowo utrudnić proces transformacji ciepłownictwa systemowego w Polsce.
Czytaj też: Aktualizacja PEP2040: Przejście na OZE pochłonie ponad bilion złotych
Obszary akceleracji OZE
W celu przyspieszenia rozwoju wykorzystania OZE, REDIII ma wprowadzić przyspieszoną procedurę wydawania pozwoleń. Państwa członkowskie wskażą obszary akceleracji OZE, w których możliwe będzie zastosowanie uproszczonej i przyspieszonej procedury wydawania pozwoleń (dla wskazanych przez państwo członkowskie obszarów będzie to 12 miesięcy, dla pozostałych – 24 miesiące).
W opinii PKEE działania mające na celu usprawnienie realizacji procesów inwestycyjnych w obszarze OZE mogą być korzystne, przy zachowaniu racjonalności wyznaczonych terminów dla poszczególnych etapów procesu inwestycyjnego, a zniesienie obciążeń administracyjnych powinno usprawnić prowadzenie transformacji energetycznej. Pamiętajmy jednak, że przyspieszenie procedur wydawania pozwoleń (w tym warunków przyłączenia) może być wyzwaniem dla operatorów sieci dystrybucyjnych (OSD).
Biomasa w ciepłownictwie i energetyce:
Inne wydania Magazynu Biomasa znajdziesz tutaj. Dlatego kliknij i czytaj!
Zdjęcie: pixabay
Źródło: PKEE
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
