W Polsce mimo naturalnych uwarunkowań, jedynie 22% uczestników rynku biogazu rozważa rozszerzenie łańcucha wartości o biometan. Na jakie przeszkody wskazują potencjalni inwestorzy? Czego się obawiają?
Biometan stanowi atrakcyjny substytut gazu ziemnego dzięki niskiej, lub niekiedy wręcz ujemnej emisyjności. A jego produkcja utylizuje odpady organiczne, wpisując się w model gospodarki o obiegu zamkniętym. Biogaz oczyszczony do formy biometanu ma również zbliżone właściwości do swojego kopalnego odpowiednika. Dzięki czemu można go wykorzystać praktycznie wszędzie tam, gdzie gaz ziemny. Jako gaz sieciowy zazieleni miks energetyczny, w postaci ciekłej (jako bio-LNG) obniży emisje obszarów niezgazyfikowanych i zdekarbonizuje transport. Organy unijne dostrzegły ten potencjał. I w ramach REPowerEU ustanowiony został ambitny cel produkcji na poziomie 35 mld m3 w 2030 roku.
Potencjał biometanu
Działania na polu biometanu nie rozpoczęły się jednak od planów wspólnotowych. Niektóre państwa Europy Zachodniej już kilkanaście lat temu dostrzegły jego potencjał. I wdrożyły spójne strategie i działania w tym obszarze na poziomie krajowym. Działania, dzięki którym łączna europejska produkcja przekracza już 3,5 mld m3. Polska pozostaje jednak w tyle, a biometanowy potencjał nie jest wykorzystywany.
Z pewnością problemem nie jest brak surowców. Polska dysponuje jednym z największych zasobów użytecznych biogazowo substratów w Unii Europejskiej. Zarówno do fermentacji metanowej jak również, w dłuższym horyzoncie czasowym, gazyfikacji biomasy. Popyt na zielony gaz również nie wydaje się być przeszkodą.
Najważniejsze przeszkody inwestycji w biometan wg ankietowanych:
Zapotrzebowanie na gaz w Polsce w roku 2030 oszacowano na na ok. 25 mld m3, a większość pochodzić ma z importu. Każdy wyprodukowany metr sześcienny gazu nie tylko jest po prostu potrzebny rynkowo, ale również zwiększa stabilność i niezależność energetyczną kraju. Przodujemy w Europie w liczbie pojazdów ciężarowych i wielkości floty autobusowej, a nasze porty są jednymi z najszybciej rozwijających się na kontynencie. Nieuchronna dekarbonizacja transportu lądowego i morskiego wymagać będzie przejścia na nowe paliwa, a na pozycję lidera zmian wysuwa się LNG oraz właśnie jego zielony odpowiednik bio-LNG. Mimo to rynek biometanu w Polsce nie rozwija się zgodnie ze swoim potencjałem.
W najnowszym raporcie Strategy& „Biometan w Polsce. Rosnąca rola biometanu w transformacji energetycznej” przeprowadzono więc badanie, które miało na celu określić jaką rolę może pełnić biometan w transformacji energetycznej Polski i co blokuje jego rozwój.
Zarejestruj się na Kongres Biometanu
Na co wskazali respondenci?
Wśród głównych blokerów najczęściej wskazywane były bariery administracyjne i regulacyjne, brak odpowiednich systemów wsparcia oraz opór społeczny. Pomimo, iż brak długofalowej strategii wskazywany jest jako istotna przeszkoda jedynie przez jedną piątą respondentów, należy zauważyć, że właściwie wszystkie kluczowe czynniki utrudniające rozwój biometanu w Polsce wynikają pośrednio lub bezpośrednio z braku ogólnonarodowej koncepcji w obszarze biometanu. Brakuje odpowiedniego klimatu inwestycyjnego, którego budowanie nie jest możliwe bez spójnego planu popartego odpowiednimi działaniami.
Rozwiązaniem strategia?
Zasadnicze znaczenie ma zatem jasne określenie strategii rozwoju biometanu i jego roli w budowaniu niezależności oraz konkurencyjności polskiej gospodarki. Z takiej strategii powinny wynikać dalsze działania regulacyjne, nakierowane na usuwanie barier rozwojowych oraz wzmacnianie stabilności inwestycyjnej branży biogazowej i biometanowej. Jej opracowanie powinno poprzedzać określenie wizji dla biometanu w polskim miksie energetycznym i dogłębna analiza potencjału rynku. Dopiero tak przygotowana, dedykowana do biometanu (i biogazu), spójna i stabilna strategia realnie wpłynie na klimat inwestycyjny, stając się bodźcem do lokowania kapitału w aktywa biometanowe w naszym kraju. Kolejnym krokiem powinna być operacjonalizacja strategii, która wypracowane wcześniej idee przekuje w konkretne działania, w tym m.in. wdrożenie odpowiednich regulacji.
Potencjał rozwoju produkcji biometanu w Polsce (w mld m3)
Jak może rozwijać się biometan?
W opublikowanym w lutym 2024 roku raporcie „Biometan w Polsce. Rosnąca rola biometanu w transformacji energetycznej” postanowiliśmy zasymulować, jak przygotowanie takiej strategii może wpłynąć na produkcję biometanu w Polsce. Bazując na doświadczeniach innych krajów i odpowiedziach respondentów przyjęto dwa scenariusze.
W wariancie optymistycznym (gdyby udało się przygotować ogólnokrajową koncepcję rozwoju biometanu oraz idące za nią regulacje), w 2035 roku produkowalibyśmy ponad 1,15 mld m3 biometanu. Z kolei punktowe wdrażanie regulacji bez wcześniejszego określenia roli i celu (wariant realistyczny) może pozwolić na częściowy wzrostu rynku. Jednak prawdopodobnie nie wyzwoli pełnego potencjału.
Co prawda w 2023 roku podjęto pewne pozytywne kroki, takie jak uchwalenie ustawy o biogazowniach rolniczych czy nowelizacja ustawy o OZE, ale działania te trudno uznać za wpisujące się w realizację szerokiego i spójnego planu rozwojowego. A bez strategii, i to wdrożonej od zaraz, potencjału produkcji biometanu po prostu nie wykorzystamy.
Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj Magazyn Biomasa. Sprawdź poniżej:
Tekst: Bartosz Safiejko, Dyrektor Strategy& i Aleksandra Chełmińska, Menadżer Strategy&
Zdjęcie: Marta Kosińska
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
