Odbiorcy i producenci energii zaczynają zwracać coraz baczniejszą uwagę na alternatywne, „zielone” źródła wytwórcze OZE. Jedną z alternatyw w zapewnieniu ciągłych dostaw zarówno energii elektrycznej, jak i cieplnej są biogazownie rolnicze. Jak przygotować model inwestycyjny biogazowni? O tym poniżej.


Szkolenie on-line

„Model inwestycyjny dla projektu budowy biogazowni rolniczej”,

które odbędzie się 8 grudnia 2022, godz. 09.30-13.30.

Rejestracja

Szczegółowa informacja


Metodyka wykonania pełnej analizy rentowności i ryzyka inwestycyjnego.

Reklama

Jednym z kluczowych i niezbędnych działań w fazie przygotowania projektu budowy biogazowni rolniczej jest wykonanie analizy rentowności i ryzyka inwestycyjnego projektu. Dokument stanowi podstawę dla późniejszego przygotowania Biznes Planu bądź Studium Wykonalności, który jest niezbędny do starania się o finansowanie inwestycji kapitałem obcym (najczęściej kredytem inwestycyjnym).

Zmienność otoczenia, w którym realizowana jest dzisiaj inwestycja budowy biogazowni rolniczej wymaga zbudowania modelu inwestycyjnego składającego się z części technologicznej i finansowej. Model inwestycyjny tworzy się w celu:

  • oszacowania efektywności procesowej,
  • finansowej
  • oraz zdefiniowania ryzyk
  • i wykonania analizy ryzyka dla kluczowych zmiennych projektu, które da się oszacować w pieniądzu.

Model inwestycyjny, który będzie przykładem dla pokazania kolejnych kroków w jego budowie był przedmiotem warsztatów, które prowadziłem w sierpniu 2022 roku. Analizowany przykład został przygotowany na bazie projektu biogazowni, która jest już w fazie budowy.

Należy podkreślić, że nakłady inwestycyjne, które zostały oszacowane na wybudowanie biogazowni rolniczej o mocy zainstalowanej 0,99 MW mogą być nieco niedoszacowane ze względu na upływ czasu i zmienność danych. Jednak całość rozważań dotyczących budowy modelu inwestycyjnego oraz wykonywanych analiz jest zorientowana na metodykę działań, które są przedmiotem niniejszego artykułu.

Rozpatrzymy przykład budowy bardzo konwencjonalnej biogazowni rolniczej z układem kogeneracyjnym CHP (ang. Combined Heat and Power) umiejscowionej w pobliżu farmy z hodowlą trzody chlewnej, gdzie podstawowym substratem przeznaczonym do fermentacji jest gnojowica świńska.

Na początku trzeba zaznaczyć, że przed podjęciem decyzji o inwestycji budowy biogazowni rolniczej każdy inwestor powinien zapoznać się z kilkoma determinantami, które są kluczowe dla podjęcia działań związanych z przygotowaniem projektu. Musimy więc na samym początku odpowiedzieć sobie na pytania:

  • Jaki mamy dostęp do substratów w najbliższej odległości (najdalej do 15-20 km od miejsca lokalizacji inwestycji)?
  • Jakie substraty zdobędziemy (wartość energetyczna jest uwarunkowana zawartością suchej masy organicznej oraz suchej masy organicznej w suchej masie)?
  • Czy i gdzie się przyłączymy się do sieci energetycznej (czy jest szansa na uzyskanie warunków przyłączenia do sieci i podpisanie umowy z lokalnym operatorem sieci dystrybucyjnej – OSD)?
  • Jak zagospodarujemy ciepło?
  • Czy istnieją zagrożenia, że nie otrzymamy pozwolenia na budowę?
  • Jak będziemy finansować inwestycje (zagrożenie nie otrzymania finansowania kapitałem obcym)?
  • Jakie są źródła przychodów i możliwości pozyskania substratów w odpowiedniej strukturze i wolumenie oraz ich stabilność w okresie długoterminowym (ewentualność zastąpienia substratów przyjętych do modelu innymi substratami pozyskanymi na lokalnym runku odpadów organicznych).

Budowę modelu zaczniemy od przygotowania skoroszytu EXCEL z danymi, założeniami oraz obliczeniami na poziomie technologicznym. Głównym celem obliczeń będzie:

  • Oszacowanie ilości energii elektrycznej oraz ciepła na podstawie struktury i ilości substratów oraz ich jakości energetycznej (zawartości s.m. i s.m.o w s.m).
  • Ilości energii elektrycznej i ciepła przeznaczonego na cele technologiczne (ciepła na utrzymanie odpowiedniej temperatury fermentorów dla prawidłowej przemiany mezofilowej i ciepła na zwiększenie efektywności zachodzącej w ekonomizerze, jeżeli jest on brany pod uwagę w przygotowaniu niektórych substratów oraz ilości energii elektrycznej na zasilenie całej infrastruktury biogazowni – potrzeby własne).
  • Oszacowanie niezbędnej ilości energii z sieci w czasie trwania remontów i przeglądów układu CHP.
  • Bilansu energetycznego biogazowni.

Model technologiczny może być poszerzony o dokładne obliczenia związane z technologią dotyczące samego procesu konwersji energii chemicznej na energię, której nośnikiem jest biogaz. W zakresie podanym powyżej dane z wsadu na poziomie technologicznym posłużą do wykonania wsadu do budowy modelu finansowego.

Jaki zakres danych i informacji we wsadzie do modelu jest niezbędny do wykonania analizy finansowej?

Minimalny zakres wsadu do modelu finansowego:

  • Dane podstawowe związane z datami i okresami rozpoczęcia i zakończenia fazy budowy i fazy operacyjnej.
  • Okres życia ekonomicznego projektu (przyjmuje się najczęściej, że jest to krotność życia cyklu technicznego głównych komponentów systemu lub okres trwania spłaty kredytu inwestycyjnego, jeżeli model jest tworzony na potrzeby pozyskania kapitału obcego w formie kredytu inwestycyjnego).
  • Stopy dyskonta dla projektu i kapitału własnego.
  • Projekcje związane ze ścieżkami stopy inflacji i kursu EUR.
  • Nakłady inwestycyjne wraz harmonogramem rzeczowo-finansowym (w okresach rocznych lub kwartalnych o ile takie są wymagania dawcy kapitału obcego).
  • Stopa podatku dochodowego.
  • Struktura finansowania projektu.
  • Parametry do wykonania projekcji finansowania projektu kapitałem obcym.
  • Ścieżki cenowe (projekcja w całym okresie życia ekonomicznego projektu).
  • Dane do wykonania projekcji przychodów.
  • Dane do wykonania projekcji kosztów zmiennych.
  • Dane do wykonania kosztów stałych.
  • Dane do wykonania projekcji kapitału obrotowego.

Kluczowe dane i informacje z modelu inwestycyjnego, który będzie przedmiotem dalszej analizy.

Na początku warto przedstawić informację dotyczącą struktury i strumieni poszczególnych substratów. Inwestor zlokalizował biogazownię w bezpośrednim sąsiedztwie farmy hodowli trzody chlewnej w związku z czym nieodpłatnie otrzymuje 90 tys. Mg gnojowicy świńskiej. W tabelach przedstawiono roczne wolumeny substratów oraz obliczony dla nich uzysk biogazu.

Przyjęta struktura substratów Ilość substratów Struktura substratów Procentowa zawartość suchej masy w tonie substratu Jednostkowe wskaźniki produkcji biogazu
Jednostka [Mg/rok] [%] [%] wsadu [m3/Mg]
Odpady z warzyw 1 400 1,45% 17,86% 500,00
Pomidory + pędy 1 300 1,34% 22,50% 500,00
Gnojowica świńska 90 000 92,98% 5,10% 460,00
Słoma kukurydzy 2 000 2,07% 80,41% 500,00
Kiszonka z kukurydzy 2 100 2,17% 31,35% 861,24
Woda technologiczna 0 0,00% 0,00% 0,00
Razem: 96 800 100%

 

Tabela 1. Struktura i wolumeny substratów oraz ich charakterystyka energetyczna.

Przyjęta struktura substratów Wielkość produkcji biogazu Udział procentowy w potencjale produkcji biogazu Zawartość biometanu w 1 m3 biogazu Wielkość produkcji biometanu Udział procentowy w potencjale produkcji biometanu
Jednostka [m3] [%] [%] [m3] [%]
Odpady z warzyw 125 020 3,33% 56,00% 70 011 3,59%
Pomidory + pędy 146 250 3,90% 53,00% 77 513 3,98%
Gnojowica świńska 2 111 400 56,25% 52,00% 1 097 928 56,36%
Słoma kukurydzy 804 100 21,42% 50,70% 407 679 20,93%
Kiszonka z kukurydzy 567 000 15,10% 52,00% 294 840 15,14%
Woda technologiczna 0 0,00% 0,00% 0 0,00%
Razem: 3 753 770 100,00% 1 947 970 100,00%

 

Tabela 2. Oszacowany uzysk biogazu dla przyjętego miksu substratów.

Co ciekawe w porównaniu do różnych wielkości strumieni substratów w zależności od ich jakości energetycznej uzyskuje się różne wartości produkcji biogazu (docelowo biometanu – wartości zawartości biometanu w biogazie dla różnych substratów są bardzo zbliżone[1]).

Wykres 1. Struktura substratów (udział w wolumenie rocznego strumienia) / Struktura biogazu (udział w ilości wyprodukowanego rocznie biogazu) [%]

W analizowanym procesie technologicznym założono:

  • Wstępny proces przygotowania słomy (jeden ze substratów) musi być poddany gwałtownej hydrolizie (ang. steam explosion – eksplozja parowa) w ekonomizerze[2].
  • Jednoetapowy, mezofilowy proces fermentacji – temperatura procesu 36o..38 oC.
  • Fermentację mokrą.
  • Ciągły tryb załadunku.

Obliczona zawartość średnio ważonego procentu suchej masy w mixie substratów wynosi 7,64% a więc jest spełniony warunek do fermentacji mokrej.

Przy przyjęciu, że jako układ kogeneracyjny zostanie zastosowany układ CHP Jenbacher JMS320 oszacowana ilość energii elektrycznej, ciepła do sprzedaży i pokrycia potrzeb własnych jest następująca:

Oszacowanie ilości energii elektrycznej i cieplnej z założonej ilości substratów dla mocy układu kogeneracyjnego 0,99 MW Dane
Szacowana teoretyczna ilość produkcji biogazu [m3]  
Ilość biogazu [m3/rok] 3 753 770
Ilość biometanu w biogazie [%] 51,89%
Ilość biometanu [m3/rok] 1 947 970
Roczny czas pracy biogazowni [godzin] 8 000
Średni uzysk biogazu na godzinę [m3/h] 469,22
Średni uzysk biometanu na godzinę [m3/h] 243,50
Wartość opałowa biometanu [kWh/m3] 9,97
Sprawność elektryczna [%] 40,90%
Sprawność termiczna [%] 45,20%
Teoretyczna moc prądnicy układu kogeneracyjnego [kW] 0,99
Zawartość energii w biometanie ogółem [MWh/rok] 19 421,26
Szacowana ilość produkcji energii elektrycznej [MWhe/rok] 7 943,30
Szacowana ilość ciepła [MWht/rok] 8 778,41
Szacowana ilość ciepła [GJ/rok] 31 602,28
Szacowana ilość produkcji energii ogółem [MWh/rok] 16 721,71

 

Tabela 3. Oszacowanie ilości energii elektrycznej i cieplnej z założonej ilości substratów dla mocy układu kogeneracyjnego 0,99 MW.

Ważne.

Średni uzysk biogazu na godzinę [m3/h] powinien zapewnić optymalne zasilenie silnika układu CHP ze względu na wykorzystanie jego maksymalnej mocy (zapewnienie katalogowych sprawności elektrycznej i termicznej). Praca na tzw. „pół gwizdka” nie jest efektywna.

Uproszczony bilans energetyczny podano w tabeli (można też wykonać bardzo dokładne obliczenia dla wszystkich strumieni i pokazać je na wykresie Sankeya).

Bilans energetyczny biogazowni  
Ilość wyprodukowanej energii 16 721,71
Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej [MWhe/rok] 7 943,30
Udział potrzeb własnych energii elektrycznej w całkowitej produkcji energii elektrycznej [%] 10,00%
Ilość energii elektrycznej na potrzeby własne [MWhe] 794,33
Faktyczna Ilość energii elektrycznej do sieci [MWhe/rok] 7 148,97
Ilość wyprodukowanego ciepła [GJt] 31 602,28
Udział potrzeb własnych na ciepło w całkowitej produkcji ciepła [%] 30,00%
Ilość zużytego ciepła na potrzeby własne [GJt/rok] 9 480,68
Ilość ciepła do zagospodarowania lub sprzedaży [GJt/rok] 22 121,60
Energia do sprzedaży  
Ilość energii elektrycznej do sieci [MWhe/rok] 7 148,97
Ilość ciepła do sprzedaży [GJt/rok] 22 121,60

 

Tabela 4. Uproszczony bilans energetyczny dla biogazowni.

Dla wykonania modelu finansowego mamy już dane do oszacowania wartości dla źródeł przychodu – energia elektryczna i ciepło. Jeżeli chcemy sprzedawać również poferment lub produkować z niego pełnowartościowy nawóz organiczny powinniśmy uwzględnić zastosowanie wyparki próżniowej dla biogazowni, która w końcowym etapie daje bardzo wartościową odseparowaną frakcję stałą pofermentu, o właściwościach zbliżonych do obornika oraz destylat. W takim przypadku powinno się również alokować dodatkowe zapotrzebowanie na ciepło procesowe (550 – 600 kW przy stałej temperaturze 85°C).

Przejdziemy teraz do przygotowania wsadu do modelu finansowego.

Dla rozpatrywanego przykładu przyjęto następujące założenia (dane i informacje do wykonania projekcji finansowych).

W tabeli przedstawiono podstawowe dane do wykonania projekcji (dane przyjęte na potrzeby niniejszego artykułu).

Dane bazowe  
Rozpoczęcie projektu sty.23
Koniec okresu budowy gru.24
Początek okresu operacyjnego sty.25
Okres życia ekonomicznego projektu 20 lat
Okres operacyjny 18 lat
Stopa dyskonta równa WACC 9,00%
Koszt kapitału własnego (minimalna oczekiwana stopa zwrotu z kapitału własnego) 12,00%
Podatek dochodowy 19,00%
Kurs EUR 4,7138

 

Tabela 5. Podstawowe dane do wykonania projekcji finansowych

Analiza rentowności i ryzyka projektu zostanie wykonana metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych[3] (ang. DCF – Discounted Cash Flow).

Jeżeli nie ma wytycznych dla przyjęcia stopy dyskonta dla projektu (np. wytyczne korporacyjne) to za stopę dyskonta autor niniejszego artykułu rekomenduje przyjęcie jej jako średnioważony koszt kapitału (ang. WACC – Weighted Average Cost of Capital) odzwierciedlający strukturę finansowania projektu i koszt pozyskania kapitału własnego i obcego (z uwzględnieniem tarczy podatkowej). W analizowanym projekcie WACC został obliczony z następującej struktury finansowania projektu.

Struktura finansowania Razem 2023 2024 [%] Koszt kapitału [%]
Kapitał własny 5 792 500 1 181 000 4 611 500 30,02% 12,00%
Kapitał obcy (kredyt inwestycyjny) 13 500 000 2 600 000 10 900 000 69,98% 9,53%
Razem: 19 292 500 3 781 000 15 511 500 100,00%
Struktura: 100,00% 19,60% 80,40%

 

Tabela 6. Struktura finansowania projektu.

Wartość kapitału własnego, czyli dla inwestycji minimalnej oczekiwanej stopy zwrotu z kapitału własnego jest subiektywną decyzją inwestora. Rekomendacja autora artykułu to 9,0%…12,0%.

Dla wykonania projekcji kapitału obcego (kredyt inwestycyjny) przyjęto następujące założenia.

Oprocentowanie stałe. Metoda kapitałowa (stałe raty kapitałowe, zmniejszające się odsetki). Nie powinno się kredytować kredytem, w którym spłata kapitału i odsetek naliczana jest metodą annuitową.

 

 

 

Parametry do projekcji finansowania długiem  
Oprocentowanie WIBOR3M [%] 7,03%
Marża banku [%] 2,50%
Razem oprocentowanie [%]: 9,53%
Data zamknięcia finansowania sty.23
Data rozpoczęcia spłaty kredytu – kapitał sty.25
Okres karencji w spłacie kapitału 2 lata
Data rozpoczęcia spłaty kredytu – odsetki sty.25
Okres karencji w spłacie odsetek 2 lata
Ilość lat spłaty kredytu 10
Data pozyskania transzy Transze kredytu [%] kredytu
sty.23 2 600 000 19,26%
sty.24 6 540 000 48,44%
lip.24 4 360 000 32,30%
Razem: 13 500 000 100,00%

 

Tabela 7. Parametry do wykonania projekcji kapitałem obcym.

Do przeprowadzenia projekcji amortyzacji aktywów nabytych i zbudowanych w ramach realizacji projektu należy dokonać kategoryzacji aktywów według kategorii bilansowych i przypisać im właściwe stawki rocznej amortyzacji (%). Ze względu na obszerność tych informacji (należałoby wyjść od oszacowanych nakładów inwestycyjnych na bazie przeprowadzonej wcześniej kalkulacji inwestorskiej, która liczy kilkadziesiąt pozycji) w artykule pominięto przedstawienie tabeli z nakładami inwestycyjnymi. Łączne nakłady inwestycyjne dla projektu oszacowano na 19 430 218 PLN.

Warto w tym miejscu podkreślić, że dla celów biznesowych w rachunku wyników warto zastosować amortyzację kalkulacyjną (bilansową), gdzie inwestor zakłada równomierną amortyzację aktywów w całym okresie życia ekonomicznego projektu a dopiero po obliczeniu zysku EBT dokonuje korekty amortyzacji w celu obliczenia prawidłowego podatku dochodowego (podejście biznesowe). Wykonując analizę dla instytucji finansujących stosujemy jedynie amortyzację podatkową.

W dalszej kolejności przystępujemy do założeń i danych dla wykonania projekcji przychodów i kosztów operacyjnych.

Poniżej przedstawiam tabele z tymi informacjami dla analizowanego projektu.

Dane do przygotowania projekcji przychodów operacyjnych  
Przychody razem 8 354 098
Przychody ze sprzedaży energii elektrycznej – (TGE) [PLN] 6 782 583
Ilość energii elektrycznej do sieci [MWh/rok] 7 148,97
Jednostkowa cena sprzedaży energii elektrycznej [PLN/MWh] 948,75
Średnioroczna stopa progresji dla wzrostu jednostkowej ceny sprzedaży energii elektrycznej [%] 4,20%
Przychody ze sprzedaży ciepła [PLN] 888 015
Ilość ciepła do zagospodarowania [GJ/rok] 22 121,60
Sezon grzewczy dla województwa śląskiego [dni] 222
Sezon grzewczy dla województwa śląskiego – część w roku [%] 60,82%
Ilość ciepła do sprzedaży [GJ/rok] 13 454,78
Jednostkowa cena sprzedaży ciepła [PLN/GJ] 66,00
Średnioroczna stopa progresji dla wzrostu jednostkowej ceny sprzedaży ciepła [%] 3,80%
Przychody ze sprzedaży usług utylizacji (substraty) [PLN] 483 500
Przychody ze sprzedaży usługi utylizacji gnojowicy świńskiej 450 000
Roczna ilość gnojowicy świńskiej [Mg/rok] 90 000
Cena jednostkowa utylizacji 1 Mg gnojowicy świńskiej [PLN/Mg] 5,00
Średnioroczna stopa progresji dla ceny jednostkowej utylizacji gnojowicy świńskiej [%] 3,00%
Przychody ze sprzedaży usługi utylizacji pędów pomidorów 19 500
Roczna ilość pędów z pomidorów [Mg/rok] 1 300
Cena jednostkowa utylizacji 1 Mg pędów z pomidorów [PLN/Mg] 15,00
Średnioroczna stopa progresji dla ceny jednostkowej utylizacji pędów pomidorów [%] 3,00%
Przychody ze sprzedaży usługi utylizacji odpadów z warzyw 14 000
Roczna ilość odpadów warzyw [Mg/rok] 1 400
Cena jednostkowa utylizacji 1 Mg odpadów warzyw [PLN/Mg] 10,00
Średnioroczna stopa progresji dla ceny jednostkowej utylizacji odpadów z warzyw [%] 3,00%
Przychody ze sprzedaży nawozu (na bazie pofermentu) 200 000
Roczna ilość pofermentu [Mg/rok] 20 000
Jednostkowa cena sprzedaży pofermentu (nawóz) [PLN/Mg] 10,00
Średnioroczna stopa progresji dla jednostkowej ceny sprzedaży pofermentu [%] 3,00%

 

Tabela 8. Dane do przygotowania projekcji przychodów operacyjnych.

Ważne.

Projekcja wartości cen energii oraz stopy inflacji (CPI) jest bardzo nieprzewidywalna, dlatego warto, aby inwestor sam zdefiniował ścieżki cenowe cen sprzedaży (w zależności od źródła przychodu sprzedaży energii) i dokonał ich projekcji według własnej wiedzy oraz dostępnych źródeł informacji. Dla uproszczenia obliczeń piszący te słowa zastosował średnioroczną stopę progresji cen energii w okresie długoterminowym. Podobną metodą przyjęto dla progresji stopy inflacji.

Ciepło zostanie sprzedane do farmy, od której jest pozyskana gnojowica świńska. Również poferment jako nawóz zostanie sprzedany do farmy.

Niezależnie od powyższego to właśnie analiza ryzyka da nam odpowiedź na kształtowanie się wskaźników rentowności dla projektu i kapitału własnego w zależności od zmian kluczowych zmiennych projektu.

Poniżej przedstawiono tabele z informacjami niezbędnymi do oszacowania kosztów zmiennych i stałych. Bardzo istotne jest, aby w każdej możliwej pozycji kosztowej podać źródło informacji. Dane nie mogą być „z sufitu”.

Dane do przygotowania projekcji kosztów zmiennych  
Razem koszty zmienne 1 083 407
Koszty pozyskania substratów [PLN] 440 000
Koszt pozyskania kiszonki kukurydzy (z kosztami transportu) [PLN] 440 000
Roczna ilość kiszonki kukurydzy [Mg/rok] 2 000
Jednostkowy koszt zakupu kiszonki kukurydzy [PLN/Mg] 220,00
Średnioroczna stopa progresji dla ceny jednostkowego kosztu pozyskania kiszonki kukurydzy [%] 3,00%
Koszt pozyskania słomy (z kosztami transportu) [PLN] 300 000
Roczna ilość słomy [Mg/rok] 2 000
Jednostkowy koszt zakupu słomy [PLN/Mg] 150,00
Średnioroczna stopa progresji dla ceny jednostkowego kosztu pozyskania słomy [%] 3,00%
Koszty eksploatacji (zmienne) [PLN] 579 861
Koszty serwisu i utrzymania (razem z materiałami eksploatacyjnymi) z wyłączeniem układu CHP [PLN] 142 979
Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej [MWh/rok] 7 943,30
Jednostkowy koszt serwisu i utrzymania (razem z materiałami eksploatacyjnymi) z wyłączeniem układu CHP [PLN/MWh] 18,00
Koszty serwisu i utrzymania (razem z materiałami eksploatacyjnymi) układu kogeneracyjnego [PLN] 436 881
Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej [MWh/rok] 7 943,30
Jednostkowy koszt serwisu i utrzymania (razem z materiałami eksploatacyjnymi) układu CHP [PLN/MWh] 55,00
Stopa progresji dla rocznego wzrostu kosztów eksploatacji [%] 3,20%
Pozostałe koszty zmienne (w tym opłaty środowiskowe) [PLN] 63 546
Ilość wyprodukowanej energii elektrycznej [MWh/rok] 7 943,30
Pozostałe, jednostkowe koszty zmienne na 1 MWh [PLN/MWh] 8,00
Średnioroczna stopa progresji dla wzrostu pozostałych kosztów zmiennych [%] 3,20%

 

Tabela 9. Dane do przygotowania projekcji kosztów zmiennych.

Do oszacowania kosztów eksploatacji np. układu kogeneracyjnego powinno się uzyskać plan bieżącego serwisu i kosztów eksploatacji (uwzględniających również koszt materiałów, płynów eksploatacyjnych oraz części szybko zużywających się) od uruchomienia do pierwszego remontu generalnego (9-10 lat w zależności od przyjętej ilości godzin pracy w roku). Na jego podstawie dopiero przeliczamy koszt na 1 MWh produkcji energii elektrycznej lub na 1 h pracy układu kogeneracyjnego.

Dane do wykonania projekcji kosztów stałych dla analizowanego projektu kształtują się następująco.

Dane do przygotowania projekcji kosztów stałych  
Razem koszty stałe  
Koszty osobowe [PLN] 44 000
Kierownik biogazowni [PLN] 9 000
Ilość pracowników (1/1 etat) [ilość osób] 1
Średnie, miesięczne wynagrodzenie [PLN/miesiąc] 9 000
Technolog [PLN] 9 000
Ilość pracowników (1/1 etat) [ilość osób] 1
Średnie, miesięczne wynagrodzenie [PLN/miesiąc] 9 000
Operatorzy [PLN] 26 000
Ilość pracowników (1/1 etat) [ilość osób] 4
Średnie, miesięczne wynagrodzenie [PLN/miesiąc] 6 500
Średnioroczna stopa progresji (rdr) dla wzrostu wynagrodzeń [%] 3,50%
Koszty wody i ścieków do celów porządkowych i socjalnych [PLN] 10 294
Woda dla potrzeb socjalnych i porządkowych (sieciowa) [PLN] 3 431
Dzienne zużycie wody [m3] 1,50
Ilość dni w roku [dni] 365
Jednostkowa cena opłaty za 1 m3 wody sieciowej [PLN/m3] 6,27
Koszty ścieków [PLN] 6 863
Dzienna produkcja ścieków [m3] 1,50
Ilość dni w roku [dni] 365
Jednostkowa cena opłaty za 1 m3 ścieków [PLN/m3] 12,54
Średnioroczna stopa progresji (rdr) dla wzrostu kosztów wody i ścieków [%] 2,50%
Podatki lokalne i opłaty [PLN] 241 532
Podatek gruntowy [PLN] 41 366
Powierzchnia przyjęta do naliczenia podatku gruntowego [m2] 30 000
Stawka podatku gruntowego za 1 m2 [PLN/m2] 1,38
Podatek od nieruchomości (budynki) [PLN] 11 407
Powierzchnia przyjęta do naliczenia podatku od nieruchomości (budynki) [m2] 350
Stawka podatku od nieruchomości (budynki [PLN/m2] 32,59
Podatek od nieruchomości (budowle) [PLN] 158 760
Wartość aktywów do naliczenia podatku od nieruchomości (budowle) [m2] 7 938 000
Stawka podatku od nieruchomości (budowle) [%] 2,00%
Dzierżawa gruntu [PLN] 240 000
Powierzchnia przyjęta do naliczenia opłaty dzierżawnej [m2] 30 000
Stawka dzierżawy za 1 m2 [PLN/m2] 8,00
Średnioroczna stopa progresji (rdr) dla wzrostu podatków lokalnych i opłat [%] 2,50%
Koszty mediów [PLN] 78 459
Koszty zużycia energii elektrycznej zakupionej z sieci ee [PLN] 78 459
Ilość zużycia energii elektrycznej zakupionej z sieci ee [MWh] 68,91
Cena jednostkowa energii elektrycznej (zakup z sieci) [PLN/MWh] 1 138,50
Średnioroczna stopa progresji (rdr) dla wzrostu kosztów mediów 4,20%
Koszty ubezpieczenia [PLN] 144 694
Wartość aktywów do naliczenia składki ubezpieczeniowej [PLN] 19 292 500
Stawka ubezpieczenia dla opcji ubezpieczenia all-risk od wartości odtworzeniowej [%] 0,75%
Średnioroczna stopa degresji (rdr) dla stawki składki ubezpieczeniowej -7,00%
Koszty ogólnozakładowe i pozostałe koszty stałe w tym opłaty środowiskowe [PLN] 450 000
Stopa progresji (rdr) dla wzrostu kosztów ogólnozakładowych i pozostałych kosztów stałych 3,00%

 

Tabela 10. Dane i informacje do przygotowania projekcji kosztów stałych.

W projekcie założono, że działka pod biogazownię nie zostanie kupiona więc przyjęto, że będzie ona dzierżawiona.

W modelu uwzględniono również jednorazowe koszty uruchomienia biogazowni i testów, które oszacowano na kwotę 400 tys. PLN, a które zostaną poniesione przed rozpoczęciem podstawowej działalności operacyjnej.

Do wykonania projekcji kapitału obrotowego przyjęto następujące założenia.

Kapitał obrotowy  
Należności  
Średni okres spłaty należności z tytułu sprzedaży energii elektrycznej [dni] 30
Średni okres spłaty należności z tytułu sprzedaży ciepła [dni] 14
Średni okres spłaty należności z tytułu świadczenia usług utylizacji substratów [dni] 7
Zapasy  
Średni okres obrotu zapasów (gnojowica świńska) [dni] 7
Średni okres obrotu zapasów (warzywa, pędy pomidorów i kiszonka kukurydzy) [dni] 30
Średni okres obrotu zapasów (słoma) [dni] 60
Średni okres obrotu zapasów (materiały eksploatacyjne i części szybko zużywające się) [dni] 14
Zobowiązania  
Średni okres spłaty zobowiązań [dni] 21

 

Tabela 11. Dane do wykonania projekcji kapitałem obrotowym.

W tej części artykułu postaram się przedstawić krótką pigułkę wiedzy na temat metodyki zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF).

W metodzie tej głównym raportem na podstawie, którego oblicza się wskaźniki rentowności jest raport projekcyjny przepływów pieniężnych. Metoda ta pozwala na uwzględnienie zmiany pieniądza w czasie. Aby zdyskontować (urealnić w czasie na podstawie przyjętej stopy dyskonta) strumień wolnych przepływów pieniężnych i strumień dla dostawcy kapitału własnego (wolne przepływy pieniężne są skorygowane o przepływy z finansowania projektu) w każdym roku projekcji mnoży się te strumienie przez odpowiednie wskaźniki dyskonta dla przyjętych stóp dyskontowych.

Dla wolnych przepływów pieniężnych – FCFF (suma przepływów operacyjnych i inwestycyjnych) jak już wcześniej pisałem stosuje się wskaźnik dyskonta obliczony dla stopy dyskonta opartej na WACC. Do dyskontowania przepływów pieniężnych dla dostawcy kapitału własnego – FCFE należy pomnożyć te przepływy przez wskaźniki dyskonta obliczone w każdym roku projekcji na bazie stopy dyskontowej przyjętej jako koszt kapitału własnego (dla planowanej inwestycji będzie to minimalna oczekiwana stopa zwrotu z kapitału własnego). Nie będę przytaczał wzorów na obliczenie WACC i wskaźnika dyskonta dt ponieważ informacja ta jest ogólnie dostępna.

WACC [%] – średnio ważony koszt kapitału – jest obliczany jako suma iloczynów kosztu danego rodzaju kapitału i jego udziału w łącznej wartości wszystkich długoterminowych źródeł finansowania projektu.

Na FCFF i DFCFF (po dyskoncie) FCFE i DFCFE (po dyskoncie) oblicza się wskaźniki rentowności. Analiza rentowności odpowiada na pytanie, jaka jest opłacalność projektu inwestycyjnego. Końcowe wyniki analizy rentowności są przedstawione różnymi wskaźnikami. Poniżej przytaczam krótki opis poszczególnych wskaźników rentowności.

  • NPV [PLN] – Wartość bieżąca netto z projektu – skumulowana, zdyskontowana wartość wolnych przepływów pieniężnych na koniec ekonomicznego życia projektu z uwzględnieniem wartości rezydualnej.
  • IRR [%] – Wewnętrzna stopa zwrotu z projektu – wartość stopy dyskontowej, dla której NPV=0.
  • MIRR [%] – Zmodyfikowana stopa zwrotu z projektu jest stopą dyskontową, dla której (zdyskontowana) wartość końcowa inwestycji jest równa zaktualizowanej wartości nakładów inwestycyjnych na projekt (dla projektu budowy biogazowni rolniczej można pominąć obliczenie tego wskaźnika).
  • PI [/] – Wskaźnik rentowności – Wskaźnik rentowności jest sumą dodatnich zdyskontowanych wolnych przepływów pieniężnych, podzielonych przez sumę zdyskontowanych przepływów inwestycji.
  • DPP [lata] – Zdyskontowany okres zwrotu – określa długość okresu, jaki jest niezbędny na to, aby wartość bieżąca całkowitych nakładów inwestycyjnych poniesionych na realizację danego przedsięwzięcia inwestycyjnego została w pełni pokryta z bieżących (zdyskontowanych) przepływów generowanych przez pracujące aktywa.
  • PP [lata] – Prosty okres zwrotu – definiowany tak samo jak DPP jednak obliczany na wartościach niezdyskontowanych.

W dalszej części przedstawiam jedynie kilka początkowych lat projekcji podstawowych raportów finansowych. Całość modelu inwestycyjnego w formie skoroszytu EXCEL będzie dostępna dla subskrybentów magazynu „Biomasa”.

   Projekcja amortyzacji 12/2023 12/2024 12/2025 12/2026 12/2027 12/2028
Liczba miesięcy w okresie 12 12 12 12 12 12
1 Projekt – amortyzacja 10% -1 608 000 0        
Amortyzacja (liniowa) -160 800 -160 800 -160 800 -160 800
Wartość księgowa 1 608 000 1 608 000 1 447 200 1 286 400 1 125 600 964 800
Amortyzacja kalkulacyjna (liniowa) -89 333 -89 333 -89 333 -89 333
Kalkulacyjna wartość księgowa 1 608 000 1 608 000 1 518 667 1 429 333 1 340 000 1 250 667
2 Budynki i budowle – amortyzacja 2,5% -162 000 -472 500        
Amortyzacja (liniowa) -15 863 -15 863 -15 863 -15 863
Wartość księgowa 162 000 634 500 618 638 602 775 586 913 571 050
Amortyzacja kalkulacyjna (liniowa) -35 250 -35 250 -35 250 -35 250
Kalkulacyjna wartość księgowa 162 000 634 500 599 250 564 000 528 750 493 500

 

Tabela 12. Projekcja amortyzacji dwóch pierwszych pozycji aktywów projektu w latach 2023-2028.

Projekcja rachunku wyników 12/2023 12/2024 12/2025 12/2026 12/2027
Liczba miesięcy w okresie: 12 12 12 12 12
Przychody ze sprzedaży energii elektrycznej – (TGE) [PLN] 0 0 6 782 583 7 067 452 7 364 284
Przychody ze sprzedaży ciepła [PLN] 0 0 888 015 921 760 956 787
Przychody ze sprzedaży usług utylizacji (substraty) [PLN] 0 0 483 500 498 005 512 945
Przychody ze sprzedaży nawozu (na bazie pofermentu) 0 0 200 000 206 000 212 180
Przychód 0 0 8 354 098 8 693 217 9 046 197
Koszty zmienne 0 0 -1 319 066 -1 359 797 -1 401 786
Koszty pozyskania substratów [PLN] 0 0 -740 000 -762 200 -785 066
Koszty eksploatacji (zmienne) [PLN] 0 0 -521 875 -538 575 -555 809
Pozostałe koszty zmienne (w tym opłaty środowiskowe) [PLN] 0 0 -57 192 -59 022 -60 911
Marża brutto 0 0 7 035 032 7 333 420 7 644 411
Marża brutto, %     84,2% 84,4% 84,5%
Koszty stałe 0 -400 000 -1 662 980 -1 695 703 -1 730 515
Koszty osobowe [PLN] 0 0 -528 000 -546 480 -565 607
Koszty wody i ścieków do celów porządkowych i socjalnych [PLN] 0 0 -10 294 -10 552 -10 816
Podatki lokalne i opłaty [PLN] 0 0 -451 532 -458 852 -466 354
Koszty mediów [PLN] 0 0 -78 459 -81 754 -85 188
Koszty ubezpieczenia [PLN] 0 0 -144 694 -134 565 -125 146
Koszty ogólnozakładowe i pozostałe koszty stałe w tym opłaty środowiskowe [PLN] 0 0 -450 000 -463 500 -477 405
Koszty przygotowania do uruchomienia biogazowni, w tym zakup substratów – rok 2024 0 -400 000 0 0 0
Rezerwy, wzrost (-) / spadek (+) 0 0 0 0 0
EBITDA; Zysk operacyjny przed amortyzacją 0 -400 000 5 372 053 5 637 717 5 913 896
EBITDA, %     64,3% 64,9% 65,4%
Amortyzacja 0 0 -1 071 806 -1 071 806 -1 071 806
EBIT; Zysk operacyjny 0 -400 000 4 300 247 4 565 912 4 842 090
EBIT, %     51,5% 52,5% 53,5%
Przychody i koszty finansowe -26 000 -109 000 -2 456 774 -1 109 649 -980 994
EBT, Zysk po uwzględni. przychodów i kosztów finans. -26 000 -509 000 1 843 473 3 456 262 3 861 096
Amortyzacja ponad (-) / poniżej (+) amort. kalkulacyjnej 0 0 -1 161 779 -1 161 779 -1 161 779
Podatek dochodowy 0 0 -129 522 -435 952 -512 870
Zysk netto okresu -26 000 -509 000 552 171 1 858 531 2 186 446
Zysk netto okresu, %     6,6% 21,4% 24,2%
Zwrot z aktywów netto (RONA) (%) 0,0% -3,5% 22,5% 24,9% 27,9%
Ekonomiczna wartość dodana (VA) -340 463 -1 438 834 2 451 553 2 475 852 2 769 127
Zdyskontowana wartość dodana (DCVA) -312 338 -1 210 936 1 892 811 1 753 662 1 799 366

 

Tabela 13. Projekcja zagregowanych pozycji rachunku wyników w latach 2023-2027.

      Projekcja kapitału obrotowego 12/2023 12/2024 12/2025 12/2026 12/2027
Liczba miesięcy w okresie 12 12 12 12 12
Aktywa krótkoterminowe 0 0 609 151 634 484 660 873
1 Średni okres spłaty należności (dni) 30 30 30
Należności (sprzedaż energii elektrycznej) 0 0 565 215 588 954 613 690
Zmiana stanu należności 0 0 -565 215 -23 739 -24 736
2 Średni okres spłaty należności (dni) 14 14 14
Należności (sprzedaż ciepła) 0 0 34 534 35 846 37 208
Zmiana stanu należności 0 0 -34 534 -1 312 -1 362
3 Średni okres spłaty należności (dni) 7 7 7
Należności (usługi utylizacji) 0 0 9 401 9 683 9 974
Zmiana stanu należności 0 0 -9 401 -282 -291
Aktywa bieżące, wzrost (-), spadek (+) 0 0 -609 151 -25 333 -26 389
Zapasy 0 0 135 740 139 852 144 090
1 Okres obrotu zapasów (dni) 30 30 30
Zapasy (warzywa, pędy pomidorów i kiszonka kukurydzy) 0 0 36 667 37 767 38 900
Wzrost (-), spadek (+) stanu zapasów 0 0 -36 667 -1 100 -1 133
2 Okres obrotu zapasów (dni) 60 60 60
Zapasy (słoma) 0 0 50 000 51 500 53 045
Wzrost (-), spadek (+) stanu zapasów 0 0 -50 000 -1 500 -1 545
3 Okres obrotu zapasów (dni) 14 14 14
Zapasy (materiały eksploatacyjne i części szybko zużywające się) 0 0 49 073 50 586 52 145
Wzrost (-), spadek (+) stanu zapasów 0 0 -49 073 -1 513 -1 559
Wzrost (-), spadek (+) stanu zapasów 0 0 -135 740 -4 113 -4 237
Zobowiązania krótkoterminowe 0 0 73 609 75 879 78 218
Średni okres obrotu zobowiązań (dni) 21 21 21
Zobowiązania z tyt. dostaw i usług 0 0 73 609 75 879 78 218
Zmiana stanu zobowiązań 0 0 73 609 2 269 2 339
  Wzrost (+)/spadek (-) stanu zobowiązań bieżących 0 0 73 609 2 269 2 339
Zmiana kapitału obrotowego 0 0 -671 281 -27 177 -28 287
Kapitał obrotowy netto 0 0 671 281 698 458 726 745

 

Tabela 14. Projekcja kapitału obrotowego w latach 2023-2027.

 

 

Projekcja przepływów pieniężnych 12/2023 12/2024 12/2025 12/2026 12/2027 12/2028
Liczba miesięcy w okresie 12 12 12 12 12 12
Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej
Przychód 0 0 8 354 098 8 693 217 9 046 197 9 413 608
Koszty zmienne 0 0 -1 319 066 -1 359 797 -1 401 786 -1 445 073
Koszty stałe 0 -400 000 -1 662 980 -1 695 703 -1 730 515 -1 767 411
Zyski i straty nadzwyczajne 0 0 0 0 0 0
Podatek dochodowy (skorygowany) 0 0 -596 309 -646 785 -699 259 -753 832
Zmiana kapitału obrotowego 0 0 -671 281 -27 177 -28 287 -29 443
Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej 0 -400 000 4 104 463 4 963 755 5 186 350 5 417 849
Inwestycje w aktywa i sprzedaż aktywów -3 781 000 -15 511 500 0 0 0 0
Wolne przepływy pieniężne dla firmy (FCFF) -3 781 000 -15 911 500 4 104 463 4 963 755 5 186 350 5 417 849
Zdyskontowane wolne przepływy pieniężne dla projektu (DFCFF) -3 468 662 -13 391 270 3 169 000 3 515 860 3 370 066 3 229 675
Skumulowane zdyskont. wolne przepływy pieniężne dla projektu -3 468 662 -16 859 932 -13 690 932 -10 175 071 -6 805 005 -3 575 330
Stopa dyskontowa (p.a.) 9,00% 9,00% 9,00% 9,00% 9,00% 9,00%
Przepływy pieniężne finansowania 2 574 000 10 791 000 -3 227 487 -2 248 816 -2 144 605 -2 040 395
Przychody i koszty finansowe -26 000 -109 000 -2 456 774 -1 109 649 -980 994 -852 339
Korekta podatku dochod. dot. przychodów i kosztów finans. 0 0 466 787 210 833 186 389 161 944
Zobowiązania długoterminowe, wzrost (+) / spadek (-) 2 600 000 10 900 000 -1 237 500 -1 350 000 -1 350 000 -1 350 000
Przepływy dla dostawcy kapitału własnego (FCFE) -1 207 000 -5 120 500 876 976 2 714 939 3 041 744 3 377 454
Zdyskont. przepływy dla dostawcy kapitału własn. (DFCFE) -1 077 679 -4 082 031 624 214 1 725 393 1 725 967 1 711 123
Skumulowane zdyskont. przepływy dla dostawcy kapit. własn. -1 077 679 -5 159 710 -4 535 496 -2 810 103 -1 084 136 626 988
Kapitał własny, wzrost (+) / spadek (-) 0 0 0 0 0 0
Przepływy pieniężne ogółem -1 207 000 -5 120 500 876 976 2 714 939 3 041 744 3 377 454
Skumulowane przepływy pieniężne ogółem -1 207 000 -6 327 500 -5 450 524 -2 735 585 306 159 3 683 613

 

Tabela 15. Projekcja przepływów pieniężnych bez uwzględnienia zaangażowania kapitału własnego. Lata 2013-2028.

Oczywiście całość raportów finansowych powinna być uzupełniona bilansem i wskaźnikami finansowymi. Dla instytucji finansujących projekt kapitałem obcym dodatkowo dodajemy jeszcze projekcje trwałości finansowej (z uwzględnieniem przepływów kapitału własnego).

Projekcje wskaźników finansowych należałoby pokazać z uwzględnieniem w przepływach kapitału własnego.

Ważne.

Dla instytucji finansujących projekt kapitałem obcym wykonujemy dodatkowe raporty finansowe w formule „firma z projektem” ponieważ należy uwzględnić okresy przeszłe, w których spółka prowadziła działalność (najczęściej są to spółki celowe SPV (ang. Special Purpose Vehicle)) i w formacie wymaganym np. przez bank kredytujący. Często zdarza się, że projekcje fazy budowy należy przeprowadzić w okresach kwartalnych.

 

Dalej przedstawiono wykresy zysków i przepływów pieniężnych dla całego okresu życia ekonomicznego projektu.

 

Wykres 2. Projekcja zysków [tys. PLN] w całym okresie życia ekonomicznego.

Wykres 3. Projekcja przepływów pieniężnych [tys. PLN] w całym okresie życia ekonomicznego (bez uwzględnienia zaangażowania kapitału własnego).

Wynik analizy rentowności projektu przedstawiono osobno dla projektu i zaangażowanego kapitału własnego.

Wskaźniki rentowności dla projektu        
Stopa dyskonta dla projektu WACC [%] 9,00%      
Wartość bieżąca netto (NPV) [PLN] 28 849 081 >= 0 ->  Opłacalny
Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) [%] 25,86% >= 9 % ->  Opłacalny
Wewnętrzna stopa zwrotu przed opodatkowaniem (IRR) [%] 29,38%
Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR) [%] 14,58% >= 9 % ->  Opłacalny
Indeks rentowności (PI) [/] 2,75 >= 1 ->  Opłacalny
Okres zwrotu (DPP) [lata] 7,2 Ze zdyskontowanych FCF
Prosty okres zwrotu (PP) [lata] 6,0 W oparciu o FCF
Zwrot z aktywów netto (RONA) [%] 111,7 % Średnio 20 lat(a)
Ekonomiczna wartość dodana (VA) [PLN] 4 323 909 Średnio 20 lat(a)
Zdyskontowana wartość dodana (DCVA) [PLN] 28 270 684
Wewnętrzna stopa zwrotu oparta o DCVA (IRRd) [%] 23,39% >= 9 % ->  Opłacalny
Zmodyfikowana wewn. stopa zwrotu oparta o DCVA (MIRRd) [%] 17,70% >= 9 % ->  Opłacalny
Okres zwrotu oparty o DCVA (DPPd] [lata] 2,8
Wskaźniki rentowności dla właścicieli kapitału        
Koszt kapitału własnego 12,00%      
Wartość bieżąca dla dostawcy kapitału własnego (NPVe) [PLN] 20 081 351 >= 0 ->  Opłacalny
Wewnętrzna stopa zwrotu dla dostawcy kapit. własn. (IRRe) [%] 40,70% >= 12 % ->  Opłacalny
Wewnętrzna stopa zwrotu dla dawców kapitału przed opodatkowaniem (MIRRe) [%] 48,14%
Zmod. wewn. stopa zwrotu dla dostawcy kapit. własn. (MIRRe) [%] 21,25% >= 12 % ->  Opłacalny
Okres zwrotu dla dostawcy kapitału własnego (DPPe) [lata] 5,6 Ze zdyskontowanych FCFE
Prosty okres zwrotu dla właścicieli kapitału (PPe) [lata] 4,9 W oparciu o FCFE

 

Tabela 16. Wskaźniki rentowności dla projektu i kapitału własnego.

Wskaźniki oparte na DCVA są opatrzone indeksem „d”. Wskaźniki dla właścicieli kapitału własnego są opatrzone indeksem „e” (ang. Equity).

Każdy model inwestycyjny powinien zawierać również analizę ryzyka projektu. Dla rozpatrywanego przykładu przedstawię analizę ryzyka na poziomie wykonanej analizy wrażliwości.

Analiza wrażliwości odpowiada na pytanie jak badane zmienne projektu, które zmieniają się w zdefiniowanym zakresie wpływają na wskaźniki rentowności projektu inwestycyjnego. Na początek zbadamy które z kluczowych zmiennych projektu (widać to w strukturze poszczególnych pozycji rachunku wyników) są najbardziej wrażliwe na wartość bieżącą NPV.

Poniżej przedstawiano wykres analityczny, który pokazuje wrażliwość na wartość NPV.

Wykres 4. Badanie stopnia wrażliwości zmiennych projektu (NPV) [tys. PLN].

Jak widać na wykresie największą wrażliwość wykazują:

  • Jednostkowa cena sprzedaży energii elektrycznej
  • Łączne nakłady inwestycyjne

Poniżej przedstawię dwa wybrane wykresy analityczne z badaniem zagregowanych zmiennych na wewnętrzną stopę zwrotu (IRR) oraz wskaźnik rentowności (PI).

Wykres 5. IRR=f(zagregowanych zmiennych projektu).

Wykres 6. PI=f(zagregowanych zmiennych projektu).

Jak widać żadna z badanych zmiennych nie przekracza wartości stopy dyskontowej (9,0%) na wykresie IRR=f(zagregowanych zmiennych projektu) oraz wartości krytycznej wskaźnika rentowności (1,0) na wykresie PI=f(zagregowanych zmiennych projektu).

Można zatem przyjąć, że nie ma dużego zagrożenia braku rentowności dla projektu w zakresie zmiany badanych zmiennych w przedziale ±30%.

Każda analiza wrażliwości powinna zawierać wyniki obliczeń progów rentowności i marginesów bezpieczeństwa dla kluczowych zmiennych projektu. Obliczenia te dokonuje się zadając pytanie jaka jest wartość badanej zmiennej dla NPV=0 (można w uproszczeniu przyjąć, że jest to sytuacja, kiedy projekt nie przynosi straty i nie generuje nadwyżki finansowej dla skumulowanej wartości zdyskontowanych przepływów pieniężnych na koniec życia ekonomicznego projektu biorąc pod uwagę również wartość rezydualną).

Dla analizowanego projektu wyniki obliczeń wyglądają następująco.

Próg rentowności badanej zmiennej Bazowe Próg rent. Margines bezpieczeństwa
wartość [%]
Nakłady inwestycyjne [PLN] 19 292 500 54 607 415 35 314 915 183,05%
Jednostkowa cena sprzedaży energii elektrycznej [PLN/MWh] 948,75 436,17 512,58 54,03%
Ilość energii elektrycznej do sieci [MWhe/rok] 7 148,97 2 948,72 4 200,25 58,75%
Jednostkowy koszt zakupu kiszonki kukurydzy [PLN/Mg] 220,00 2 174,94 1 954,94 888,61%
Jednostkowy koszt zakupu słomy [PLN/Mg] 150,00 2 090,18 1 940,18 1293,45%

 

Tabela 17. Wyniki obliczeń progów rentowności i marginesów bezpieczeństwa dla badanych, kluczowych zmiennych projektu.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że przy obliczeniu progów rentowności (ang. BEP – Break Even Point) zawsze badamy jednocześnie tylko jedną zmienną podczas gdy pozostałe zmienne projektu pozostają w wartościach bazowych (tak jak przyjęto w założeniach).

Wyniki analizy ryzyka można uzupełnić pełną analizą ryzyka wykonaną metodą Monte Carlo ale zasadniczo powinno się to wykonywać jedynie dla projektów, których wartość jest większa od co najmniej 25 mln EUR.

Całość analizy wykonano przy użyciu programu Invest for Excel® prod. Datapartnr Oy (Finlandia).

Dla całości przeprowadzonej analizy można całość modelu uzupełnić o:

  • Analizę ekonomiczną, którą wykonujemy stosując metodykę ExternE (opracowaną przez zespół ekspertów z UE) a opartą na przyjęciu założenia dotyczącego unikniętych kosztów zewnętrznych (społecznych) zakładającego, że nie będziemy musieli produkować ilości energii czarnej w takiej samej ilości energii „zielonej”, którą wyprodukujemy w źródłach wytwórczych OZE. Do dyskontowania należałoby przyjąć społeczną stopę dyskonta wynoszącą 5,0%.
  • Obliczenie LCOE ( Levelized Cost of Electricity), który pokaże jaki jest średni koszt produkcji energii (liczony w całym okresie życia ekonomicznego projektu) w wybranej technologii przypadający na 1MWh. Możemy obliczoną wartość porównać z innymi projektami realizowanymi za pomocą tej samej technologii lub alternatywnych sposobach produkcji „zielonej energii”.
  • Wykonanie obliczeń związanych z uzyskanym efektem ekologicznym z tytułu unikniętych emisji szkodliwych substancji dla zdrowia i życia ludzi w sytuacji, gdyby tą samą ilość energii, którą wyprodukowano w OZE wyprodukowano metodą konwencjonalną.

 

 

Krótkie podsumowanie.

Cykl artykułów dotyczących budowy modeli inwestycyjnych dla inwestycji budowy biogazowni rolniczych miał na celu przekazać czytelnikom, jaka jest metodyka budowy takich modeli oraz co powinna zawierać część technologiczna i finansowa zawierająca pełną analizę rentowności i ryzyka projektu.

Całość działań opisanych w artykule powinna dać inwestorowi odpowiedź na pytania „czy to się opłaca” i jakie są zagrożenia w sytuacji, gdy kluczowe zmienne projektu są inne niż założono. Na dzień publikacji biznesowe otoczenie projektu spowodowane brakiem stabilności cen energii, stóp inflacji, cen materiałów i usług budowlanych oraz kursem EUR powoduje, że rzetelnie przeprowadzona analiza rentowności i ryzyka inwestycyjnego daje inwestorowi pewność, że korzyści generowane przez zrealizowany projekt będą dla niego satysfakcjonujące.

W podsumowaniu chciałbym zaznaczyć, że każdy projekt budowy biogazowni jest inny (w odróżnieniu od innych technologii stosowanych w budowie źródeł wytwórczych OZE) dlatego wyniki analizy dla innych projektów (różny potencjał energetyczny w substratach, inne ceny sprzedaży energii i ceny zakupu substratów, inna technologia itp.) mogą dać zupełnie inne wyniki niż w przedstawionym przykładzie.

Wszystkich zainteresowanych przygotowaniem modeli inwestycyjnych dla budowy źródeł wytwórczych OZE oraz przygotowaniem analizy finansowej będącej kluczową częścią dokumentacji dla pozyskania finansowania projektu kapitałem obcym zapraszam do kontaktu.

Życzę wszystkim Czytelnikom wysoko rentownych inwestycji i generowania korzyści nie tylko na poziomie biznesowym, ale również na poziomie unikniętych kosztów zewnętrznych produkcji energii „czarnej” z tytułu realizacji projektów zorientowanych na wytwarzanie „zielonej energii”.

 

Spis tabel.

Tabela 1. Struktura i wolumeny substratów oraz ich charakterystyka energetyczna. 3

Tabela 2. Oszacowany uzysk biogazu dla przyjętego miksu substratów. 3

Tabela 3. Oszacowanie ilości energii elektrycznej i cieplnej z założonej ilości substratów dla mocy układu kogeneracyjnego 0,99 MW. 5

Tabela 4. Uproszczony bilans energetyczny dla biogazowni. 5

Tabela 5. Podstawowe dane do wykonania projekcji finansowych. 6

Tabela 6. Struktura finansowania projektu. 6

Tabela 7. Parametry do wykonania projekcji kapitałem obcym. 7

Tabela 8. Dane do przygotowania projekcji przychodów operacyjnych. 8

Tabela 9. Dane do przygotowania projekcji kosztów zmiennych. 8

Tabela 10. Dane i informacje do przygotowania projekcji kosztów stałych. 9

Tabela 11. Dane do wykonania projekcji kapitałem obrotowym. 10

Tabela 12. Projekcja amortyzacji dwóch pierwszych pozycji aktywów projektu w latach 2023-2028. 11

Tabela 13. Projekcja zagregowanych pozycji rachunku wyników w latach 2023-2027. 12

Tabela 14. Projekcja kapitału obrotowego w latach 2023-2027. 12

Tabela 15. Projekcja przepływów pieniężnych bez uwzględnienia zaangażowania kapitału własnego. Lata 2013-2028. 13

Tabela 16. Wskaźniki rentowności dla projektu i kapitału własnego. 15

Tabela 17. Wyniki obliczeń progów rentowności i marginesów bezpieczeństwa dla badanych, kluczowych zmiennych projektu. 18

 

 

 

Spis wykresów.

Wykres 1. Struktura substratów (udział w wolumenie rocznego strumienia) / Struktura biogazu (udział w ilości wyprodukowanego rocznie biogazu) [%] 4

Wykres 2. Projekcja zysków [tys. PLN] w całym okresie życia ekonomicznego. 14

Wykres 3. Projekcja przepływów pieniężnych [tys. PLN] w całym okresie życia ekonomicznego (bez uwzględnienia zaangażowania kapitału własnego). 14

Wykres 4. Badanie stopnia wrażliwości zmiennych projektu (NPV) [tys. PLN]. 16

Wykres 5. IRR=f(zagregowanych zmiennych projektu). 17

Wykres 6. PI=f(zagregowanych zmiennych projektu). 17

 

 

Ebinger Consulting – Andrzej Ebinger

Tel. 606 829 257; e-mail: biuro@ebinger.com.pl

Pobierz “Biogazownia_1.xlsx” Biogazownia_1.xlsx – Pobrano 283 razy – 1 013,04 KB Pobierz “Biogazownia_2.xlsx” Biogazownia_2.xlsx – Pobrano 253 razy – 1 009,06 KB

 

[1] Gdy nie mamy dokładnych wartości zawartości biometanu w biogazie do obliczeń często przyjmuje się 54% zawartości CH4 w biogazie.

[2] W procesie urządzenie podgrzewa wsad do temperatury pomiędzy 150oC a 180oC. W tym zakresie temperatur lignina topi się i uwalnia ze struktury celuloza/hemiceluloza. Podczas procesu gotowania w wysokiej temperaturze i pod wysokim ciśnieniem (pomiędzy 5 i 8 bar) wsad całkowicie ulega nasyceniu wodą, która wypełnia przestrzeń pomiędzy włóknami. Po zakończeniu procesu podgrzewania wsadu mieszanina jest uwalniana z systemu a ciśnienie gwałtownie, w przeciągu kilku sekund, spada do poziomu ciśnienia atmosferycznego. Powoduje to przemianę wody uwięzionej pomiędzy włóknami w parę. Efekt eksplozji parowej. (steam explosion) powoduje całkowite rozbicie włókien i bardzo efektywny dostęp bakterii metanogennych w fermentorze.

[3] Krótka informacja na temat metodyki DCF zostanie przedstawiona w dalszej części artykułu.

Newsletter

Newsletter

Bądź na bieżąco z branżą OZE