GAZ-SYSTEM buduje zieloną przyszłość energii

O strategii GAZ-SYSTEM wobec sektora biometanu. A także o nowych obowiązkach firmy jako operatora sieci przesyłowych. Ze Sławomirem Hinc, prezesem zarządu spółki, rozmawia Beata Klimczak.

Na czym polega rola GAZ-SYSTEM jako operatora systemu przesyłowego w Polsce? Jakie są główne zadania spółki?

GAZ-SYSTEM odpowiada za przesył gazu w Polsce. Jako operator dbamy o bezpieczne i bezawaryjne działanie sieci przesyłowej. Odpowiadamy również za rozwój systemu przesyłowego, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi. Tak, aby z jednej strony zapewnić podmiotom chcącym handlować gazem możliwości infrastrukturalne, by mogli prowadzić i rozwijać swój biznes. A z drugiej – by zapewnić konsumentom bezpieczeństwo energetyczne, czyli dostępność gazu. Kładziemy też duży nacisk na współtworzenie polskiej transformacji energetycznej. W szczególności mamy ambicje brać aktywny udział w rozwoju rynku biometanu w Polsce.

W takim razie proszę powiedzieć, jaka jest strategia GAZ-SYSTEM wobec biometanu?

Rynek biometanu dopiero się tworzy. Nasza wiedza i wieloletnie doświadczenie w zarządzaniu transportem gazu oraz w zakresie budowy infrastruktury przesyłowej dają nam niezbędne kompetencje. Kompetencje, aby wspierać rozwój tego sektora. Doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że na dynamikę rozwoju rynku biometanu mają wpływ wszyscy jego uczestnicy. Dlatego GAZ-SYSTEM jest otwarty na współpracę i wszelkie sugestie ze strony zarówno producentów, jak i operatorów systemów dystrybucyjnych. Takie współdziałanie pozwoli na wypracowanie efektywnych rozwiązań.

Dzięki walorom porównywalnym do gazu ziemnego, biometan może zostać wykorzystany do podobnych celów. Wprowadzenie biometanu na przykład w ciepłownictwie pozwoli na dywersyfikację źródła energii. Ponadto biometan – jako paliwo odnawialne – charakteryzuje się mniejszą emisją CO2 podczas produkcji energii – szczególnie w blokach gazowo-parowych, które stabilizują system elektroenergetyczny. Pragnę przypomnieć, że GAZ-SYSTEM bierze aktywny udział w wielu pracach legislacyjnych związanych z wykorzystaniem biometanu jako paliwa, które może sukcesywnie zastępować metan kopalny. Prowadzimy też regularne działania informacyjne, wspierające uczestników tworzącego się rynku.

GAZ-SYSTEM już dwukrotnie był organizatorem otwartych warsztatów „Biometan w Krajowym Systemie Przesyłowym” na temat praktycznych zasad tworzenia rynku biometanu w Polsce i możliwości przesyłania go krajową siecią przesyłową. Podpisaliśmy także z naszymi odpowiednikami – duńską spółką Energinet oraz Gas TSO of Ukraine – porozumienia dotyczące rozwijania obszarów związanych z biometanem oraz dekarbonizacją.

Jakie regulacje prawne dotyczą przyłączania biometanowni do sieci przesyłowej?

Podstawą prawną jest Prawo energetyczne, które nakłada na nas obowiązek zawierania umów o przyłączenie do sieci z podmiotami spełniającymi warunki techniczne i ekonomiczne. Drugim ważnym aktem prawnym jest rozporządzenie dotyczące warunków funkcjonowania systemu gazowego, które określa obowiązki związane z przyłączeniem. Bazujemy na tych regulacjach, ale jednocześnie skupiamy się na możliwym upraszczaniu procedur związanych z procesem przyłączania biometanowni do sieci przesyłowej oraz wypracowaniu standardów w zakresie monitorowania jakości i parametrów biometanu w sieci.

Biometan może w Polsce odegrać kluczową rolę w różnych obszarach energetyki poprzez częściowe zastąpienie gazu ziemnego

Z tych regulacji wynika obowiązek przyłączeniowy, o „ile podmiot przyłączany spełnia ekonomiczne i techniczne warunki przyłączenia do sieci”? Co się kryje pod tymi warunkami?

Jeśli chodzi o warunki techniczne, to oznaczają one sprawdzenie czy system gazowy ma odpowiednią przepustowość dla biometanowni. W przypadku GAZ-SYSTEM – dla źródeł, jakimi są biometanownie – w 99,9% przypadków ta „chłonność” systemu przesyłowego jest zapewniona. Z kolei przesłanką ekonomiczną, którą badamy jest efektywność ekonomiczna inwestycji po naszej stronie. Przy obecnych regulacjach ten warunek spełniają wszystkie dotychczas złożone wnioski.

Z jakimi konsekwencjami dla GAZ-SYSTEM i dla producentów biometanu, którzy chcą zatłaczać go do sieci wiąże się określenie „zapewnienie niezawodności przesyłania i jakości gazu”? W kuluarach często mówi się, że sektor biometanu nie jest w stanie sprostać tym wyzwaniom…

GAZ-SYSTEM jest zobowiązany prowadzić ruch sieciowy w sposób zapewniający ustalone warunki odbioru paliwa gazowego. Są one zdefiniowane w umowach z poszczególnymi odbiorcami, tj. operatorami systemów dystrybucyjnych lub zakładami przemysłowymi bezpośrednio przyłączonymi do naszego systemu. Przede wszystkimi określają one wartość gwarantowanego ciśnienia w punkcie odbioru. A także parametry jakościowe związane zarówno ze składem gazu, jak i jego kalorycznością. Z tego względu operator zobowiązany jest do utrzymywania określonego poziomu ciśnienia w gazociągu. Zagadnieniem często podnoszonym przez potencjalnych dostawców z instalacji biometanowych jest kwestia wymaganego przez nas ciśnienia.

Obniżenie wymaganego ciśnienia biometanu w punktach wejścia mogłoby skutkować fizycznym ograniczeniem wprowadzania go do systemu. W celu umożliwienia stałego wprowadzania biometanu ciśnienie nie może być niższe od panującego w gazociągu. Dodatkowo potencjalne obniżenie ciśnienia w danym miejscu w sieci, aby ułatwić dostawy z biometanowni, mogłoby spowodować lub wręcz uniemożliwić utrzymanie odpowiednio wysokiego ciśnienia w innych punktach wyjścia wzdłuż tego samego gazociągu lub nawet odleglejszych fragmentach systemu. Podobnie jest z jakością. Gwarantując opisane w IRIESP parametry jakościowe w punktach wyjścia oczekujemy takiej samej jakości gazu wprowadzanego do sieci.

Biometanownie znajdują się w grupie przyłączeniowej C? Co to oznacza dla przyszłych przedsiębiorców?

Biometanownie w grupie przyłączeniowej C nie muszą spełniać minimalnych limitów mocy przyłączeniowej. Dzięki temu biometanownia przyłączona do sieci dystrybucyjnej może również zostać podłączona do sieci przesyłowej, co nie jest możliwe w grupie przyłączeniowej A.

Przy okazji powiem, że podjęliśmy prace dotyczące opracowania rozwiązania stanowiącego alternatywę dla przyłączeń bezpośrednich i obecnie analizujemy rozwiązanie polegające na przygotowaniu punktów zbiorczych zlokalizowanych na sieci przesyłowej, gdzie biometan w postaci sprężonej mógłby być dostarczany transportem drogowym od wielu producentów zlokalizowanych w okolicy takiego punktu.

Rozumiem, że punkty zbiorcze są dopiero w planach, proszę więc powiedzieć jak obecnie przebiega procedura przyłączania biometanowni do sieci przesyłowej?

Proces zaczyna się od złożenia wniosku o warunki przyłączenia przez internetowy System Wymiany Informacji. GAZ-SYSTEM ma 90 dni na wydanie warunków przyłączenia lub przekazanie informacji o możliwości przyłączenia dla podmiotów z grupy C. W warunkach przyłączenia podajemy szczegóły techniczne, koszty i termin realizacji. Następnie przygotowujemy umowę o przyłączenie – dopiero jej zawarcie rezerwuje przepustowość w systemie.

Czy może nam pan powiedzieć, ile wniosków o przyłączenie już wpłynęło do GAZ-SYSTEM? Jeśli to możliwe, także ile wniosków o informację o możliwości przyłączenia, z podziałem na oddziały. To wskaże nam regiony najbardziej aktywne inwestycyjnie.

Oczywiście, sprawdziłem to dla pani. Najwięcej wniosków o określenie warunków przyłączenia biometanowni wpłynęło do oddziału w Poznaniu – 63, kolejno według ilości są oddziały w Rembelszczyźnie – 34 wnioski, Świerklanach – 15, Gdańsku – 11, Wrocławiu – 9, i 7 w Tarnowie. W przypadku informacji wygląda to podobnie, jeśli chodzi o oddziały, gdzie złożono największą ilość wniosków. I tu znów przoduje Poznań (25), kolejno są Rembelszczyzna (10), Wrocław (8), Świerklany (5), Gdańsk (5) i Tarnów (3). Ogółem otrzymaliśmy 139 wniosków o określenie warunków przyłączenia i 56 wniosków o informację.

Obecnie prawie wszystkie przypadki kończą się wydaniem informacji czy warunków przyłączenia. Nie zawarliśmy co prawda jeszcze żadnej umowy o przyłączenie, natomiast kilka umów jest negocjowanych.

Przy okazji wyjaśnijmy, które działania, w przypadku przyłączenia danej instalacji do sieci, leżą po stronie GAZ-SYSTEM? Kto ponosi koszty?

GAZ-SYSTEM odpowiedzialny jest za budowę układu włączeniowego do istniejącego gazociągu oraz za budowę szafki telemetrycznej. Po stronie klienta pozostaje budowa stacji gazowej wraz z infrastrukturą łączącą stację z instalacjami gazowymi na terenie biometanowni. Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne i rozporządzeniem w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego, klienci przyłączani są przy istniejącej infrastrukturze. Realizację stacji gazowej pomiarowej wykonuje klient pod naszym nadzorem. Całość prac finansowana jest przez klientów.

Jakie są zadania GAZ-SYSTEM wobec producentów OZE?

Zgodnie z regulacjami Ustawy o OZE, GAZ-SYSTEM jako operator jednego z systemów gazowych, do których mogą być przyłączone instalacje produkujące biometan, ma określone zadania dotyczące gwarancji pochodzenia. Według ostatnich propozycji zmian do tej ustawy, GAZ-SYSTEM ma pośredniczyć w procesie składania do Prezesa URE wniosków o wydanie gwarancji pochodzenia dla podmiotów bezpośrednio przyłączonych do systemu przesyłowego, jednocześnie potwierdzając ilość wprowadzonego do sieci biometanu. Są to stosunkowo nowe regulacje, a sposób ich realizacji w praktyce jest jeszcze przedmiotem rozmów z regulatorem.

Jakie są plany inwestycyjne GAZ-SYSTEM, jak już wiemy, uwzględniające biometan?

Zgodnie z opracowywanym co dwa lata Krajowym Dziesięcioletnim Planem Rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe, jednym z szeregu czynników determinujących rozbudowę infrastruktury przesyłu gazu jest rozwój nowych źródeł produkujących zeroemisyjne paliwa gazowe, właśnie takich jak biometan.

Dlatego uważnie obserwujemy rynek producentów biometanu, natomiast nasze konkretne plany inwestycyjne muszą być uzasadnione decyzjami biznesowymi strony podażowej rynku. Rozbudowa systemu przesyłowego o wysokich parametrach średnic oraz ciśnień musi wynikać z racjonalności technicznej, jak i opłacalności ekonomicznej konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych. Znaczna część naszej sieci posiada wysoką chłonność do przyjęcia biometanu.

Dlatego zachęcamy producentów biometanu do występowania z wnioskami o określenie warunków przyłączenia do Krajowego Systemu Przesyłowego. I deklarujemy, że każdy przypadek będziemy analizować z najwyższą starannością.

Punkt zbiorczy to nowe, innowacyjne rozwiązanie, nad którym pracuje GAZ-SYSTEM. Ma ono zwiększyć liczbę inwestycji biometanowych

Kiedy spodziewa się pan pierwszego metra sześciennego biometanu w sieci?

To pytanie jest dla nas niezwykle interesujące, ponieważ nasza sieć jest już w pełni przygotowana na przyjęcie biometanu. Nie ma technicznych przeszkód, które mogłyby utrudnić ten proces. Z niecierpliwością czekamy na decyzje firm z sektora biogazowego o przyłączeniu biometanowni do gazowej sieci przesyłowej.

W celu ułatwienia naszym partnerom przyłączenia pracujemy nad innowacyjnym rozwiązaniem. Takim, które pozwoli zatłaczać biometan przy jednoczesnym ograniczeniu konieczności budowy gazociągów w przypadku małych biometanowni. Wierzymy, że to nowe rozwiązanie, jakim jest punkt zbiorczy, będzie katalizatorem dla inwestycji w sektorze biometanu.

Jako operator jesteśmy nie tylko otwarci na przyłączanie biometanowni do naszej sieci. Ale także aktywnie poszukujemy możliwości wykorzystania biometanu na własne potrzeby. Chcemy zazieleniać naszą działalność przyczyniając się w ten sposób do budowy zrównoważonej gospodarki. Biometan może pojawić się w naszej sieci również na skutek importu. Jednak naszym celem jest przede wszystkim rozwój rodzimej produkcji tego surowca. Jesteśmy przekonani, że współpraca z polskimi firmami z sektora biogazu jest kluczem do sukcesu. I że wspólnie możemy stworzyć nową, zieloną przyszłość dla energetyki.

Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj Magazyn Biomasa: