Czy biomasa może konkurować z gazem w energetyce? Jakie będą koszty konwersji źródeł węglowych na gazowe i czy to się Polsce opłaci? Komisja Europejska zaproponowała korzystniejsze niż do tej pory warunki dla stosowania gazu w energetyce do 2035 r. Ale są też warunki do spełnienia.
Gaz i energetyka jądrowa
KE 2 lutego br. ogłosiła nowe propozycje taksonomii dotyczące włączenia gazu ziemnego i energii jądrowej w energetyce do procedury kwalifikacji tych paliw pierwotnych jako dopuszczonych do finansowania m.in. ze środków publicznych. Zmieniają one podejście do tych dwóch źródeł energii jako „przejściowo zielonych” w porównaniu do wcześniejszych propozycji. Propozycje te muszą być jeszcze zaakceptowane przez kraje należące do Unii, ale wydaje się, że jako kompromisowe, wejdą w życie w 2023 roku.
Stwarzają one dogodniejsze warunki dla stosowania gazu w energetyce do 2035 r., ale stawiają też wymogi ograniczenia emisji CO2 do 270 g/kWh lub też ograniczenia emisji CO2 przez instalację do średniej wartości 550g CO2/kWh w okresie 20 lat.
Dla Polski oznacza to możliwość stopniowego zastępowania węgla gazem z możliwością redukcji opłat za emisję CO2.
Powstaje jednak pytanie: jaki wpływ na cenę energii elektrycznej i ciepła będzie miała taka konwersja z węgla na gaz ziemny? W przypadku mechanizmu rynkowego tzw Merit Order, należy się spodziewać co najmniej wzrostu ceny na TGE w podobnej proporcji jak jednostkowa cena gazu do jednostkowej ceny węgla kamiennego energetycznego.
Sprawdź program III Konferencji Biomasa i paliwa alternatywne w ciepłownictwie
Ceny gazu będą rosnąć
Zużycie gazu ziemnego w Polsce w ostatnich latach wynosi ok. 20 mld m3. (na koniec 2020r. wyniosło 213,2 TWh), z czego krajowe wydobycie stanowiło 20,5 proc.
Oznacza to duże uzależnienie od importu w elektroenergetyce i utratę samowystarczalności gospodarki (…). Ekstremalnie zmonopolizowane rynki gazu, w przypadku przymusu odbiorcy, zawsze wykazują ekstremalne wzrosty cen. Większość kontraktów stanowi tajemnicę handlową, ale i tak opierają się one na cenach rynkowych. Wiarygodne informacje na temat cen rynkowych gazu ziemnego w najbliższych miesiącach i latach uzyskać można na międzynarodowych giełdach towarowych.
Notowania Futures gazu ziemnego na Towarowej Giełdzie Energii były następujące [1]:
– GAS_BASE ROK 2022 – 355-371 PLN/MWh – tzn. średnio ok. 100 PLN/GJ;
– GAS_BASE ROK 2023 – 268 PLN/MWh- tzn. 74 PLN/GJ.
Największa giełda w Europie Dutch TTF Gas Futures ICE (CENY ARA) [2]:
– rok 2022- ok. 75 EURO/MWh, tzn. ok.73 PLN/GJ
– rok 2023 – ok. 52 EURO/MWh, tzn. ok. 65 PLN/GJ.
Do powyższych cen TTF doliczyć należy jeszcze koszty transportu, spedycji krajowej i marże handlowe pośredników. O skali tych kosztów może świadczyć różnica pomiędzy ceną giełdową gazu RDB a ceną PGNiG dla przemysłu [3]:
– cena giełdowa – ok. 100 PLN/GJ
– cena PGNiG 500-600 PLN/MWh ( w zależności od grupy taryfowej), tzn. ok. 140-167 PLN/GJ.
Można więc ostrożnie prognozować, że jeśli nie będzie rynkowych warunków nadzwyczajnych to średnie ceny gazu ziemnego dla odbiorców przemysłowych nie powinny odbiegać od poziomu w bieżącym roku, i powinny kształtować się w zakresie 102-122 PLN/GJ, a w roku 2023 – 91- 108 PLN/GJ.
Ponieważ udokumentowane światowe zasoby gazu zmniejszają się z roku na rok i w przypadku źródeł ze złoża norweskiego, na których się opiera się Baltic Pipe, prawdopodobnie wyczerpią się za kilkanaście lat, można zakładać, że przy takiej niepewności rynkowej ceny gazu ziemnego w Europie w następnych latach będą tylko rosnąć.
Biomasa alternatywą?
W dotychczas obowiązujących kontraktach cena biomasy na cele energetyczne zawierała się w granicach 18-30 PLN/GJ. Obecnie w sytuacji rozproszonego i nieskoordynowanego rynku krajowa cena spot zawiera się granicach 20-40 PLN/GJ (…). Wieloletnią stabilność cen biomasy na optymalnym dla wszystkich stron poziomie można zapewnić tylko przy założeniu istnienia plantacji wieloletnich roślin energetycznych i przy wieloletnich kontraktach dostaw oraz wieloletnich kontraktach zakupu energii elektrycznej i ciepła. Z rynkiem biomasy sytuacja powinna być analogiczna, jak to obecnie jest z energią z farm wiatrowych i PV, gdzie dla inwestorów obowiązują kontrakty 15-letnie (…).
Jeśli chodzi o warunki dostaw biomasy, to należy zakładać, że jej uprawy muszą być opłacalne dla producentów. Obecnie zgodnie z opublikowanym obwieszczeniem Prezesa GUS z dnia 22 września 2021 r. w sprawie wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego w 2020 r., dochód ten wynosi 3.819 PLN/ha przeliczeniowy. Biomasa nie może przynosić mniej dochodu. Biomasę energetyczną można uprawiać na ziemiach IV, V i VI klasy dla których średni przelicznik dla całego kraju na hektar przeliczeniowy wynosi 0,31.
Oznacza to, że szacowany średni dochód statystyczny dla tych obszarów wynosi ok. 1180 PLN/ha.
Pobierz za darmo raport Pellet drzewny w Polsce
Raport Pellet drzewny w Polsce
Wyślij link na adres:
Plony roślin energetycznych w zależności od rodzaju rośliny i warunków uprawy wynoszą od 8 do 20 t s.m./ha rocznie. Jeśli przyjmie się średnią ok. 14t s.m./ha to oznacza, że minimalny dochód powinien wynosić co najmniej 84 zł/t s.m. Jedna tona suchej masy roślin ma wartość opałową 16-18 GJ, zatem minimalny dochód na 1 GJ powinien wynosić co najmniej 4,7 -5,3 PLN/GJ.
Biorąc pod uwagę, że rośliny energetyczne są wieloletnie (10-30 lat zbiorów) a ich uprawy ograniczają się do ewentualnych oprysków, nawożenia osadami ściekowymi i zbiorów, to cena w granicach 15 PLN za GJ biomasy energetycznej w stanie po zbiorach powinna być dla producentów satysfakcjonująca. Koszty uprawy np. miskanta olbrzymiego po założeniu uprawy przez kilkanaście lat wynoszą tylko ok. 5 PLN/GJ [5]. Koszty przetwarzania biomasy agro na pellet wynoszą średnio ok. 150 PLN/t, tzn. ok. 8,3 – 9,4 PLN/GJ. W sumie cena 1 GJ w biomasie agro może wynosić ok. 23-25 zł/GJ (ex works).
Kooperatywy przyszłością branży?
Oczywiście, wyższe ceny będą oznaczać większe dochody producentów i zakładów przetwarzania biomasy. Optymalnym rozwiązaniem byłyby kooperatywy łączące produkcje i przetwórstwo, co eliminowałoby pośredników, eskalujących ceny odbiorców końcowych.
Dodatkowo do przychodów z upraw należałoby jeszcze doliczyć dochód z przyjmowania osadów ściekowych na nawożenie plantacji. Na 1 ha można stosować nawet do 15t s.m. osadów rocznie, co w większości przypadków wiąże się z pobieraniem opłat w różnej wysokości od dostawców osadu.
Uwzględniając jeszcze koszty transportu, to ostrożnie szacowana cena 1 GJ z biomasy agro w zakładzie energetycznym nie powinna przekraczać 30- 35 zł/GJ
Kalkulację tę potwierdzają zbliżone ceny jednostkowe biomasy występujące na rynkach za granicą z uwzględnieniem kursów walut, a także koszty produkcji pelletu.
Chcesz wiedzieć więcej o scenariuszu rozwoju rynku?
Zrejestruj się na III Konferencję „Biomasa i paliwa alternatywne w ciepłownictwie”
- spotkaj ekspertów ds. rynku biomasy,
- dowiedz się więcej na temat scenariuszy rozwoju rynku,
- wysłuchaj prelekcji specjalistów ds. ciepłownictwa
Magazyn Biomasa. Sprawdź poniżej:
Inne wydania Magazynu Biomasa znajdziesz tutaj. Dlatego kliknij i czytaj!
Autorzy:
Marek Pronobis, Sylwester Kalisz – Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki, Katedra Maszyn i Urządzeń Energetycznych, Politechnika Śląska Gliwice;
Jerzy Majcher – MJ Doradztwo Energetyczne Jerzy Majcher, Nowa Iwiczna;
Jerzy Kwiatkowski – Polska Federacja Ziemniaka
Józef Sołtys – Przedsiębiorstwo Techniczno-Handlowe INTERMARK
Wszelkie skróty i śródtytuły pochodzą od Redakcji
Przypisy:
[1] Kurier TGE nr 4849 z dn. 2.2.2022
[2] Dutch TTF Gas Futures ICE.htm
[3] https://pgnig.pl/dla-firmy/obsluga-i-pomoc/taryfa
[4] http://www.wegetacja.pl/miskant.html
[5] https://www.drax.com/investors/updating-on-ambitions-for-pellet-plants-biomass-sales-and-beccs/y,
zdjęcie: redakcja
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
