Sektor ciepłownictwa zużywa 23 mln t węgla rocznie (tylko o 7 mln t mniej niż energetyka). Emituje rocznie blisko 65 mln t dwutlenku węgla, co stanowi blisko jedną czwartą krajowej emisji. Większość przedsiębiorstw ciepłowniczych wytwarza energię cieplną w przestarzałych kotłach spalających węgiel, nie spełnia więc wymogu udziału 75% ciepła pochodzącego z kogeneracji lub 50% z OZE.
To sprawia, że zgodnie z dyrektywą unijną nie osiąga statusu przedsiębiorstwa efektywnego ciepłowniczo, a w rezultacie nie może korzystać ze środków unijnych, gdyż UE dopuszcza dofinansowanie jedynie „efektywnych systemów ciepłowniczych”. Zasada ta nie obowiązuje w odniesieniu do środków krajowych.
Przez wiele lat podstawowym czynnikiem ograniczającym inwestycje w systemy ciepłownicze była bardzo słaba kondycja finansowa przedsiębiorstw ciepłowniczych. Osiągane przez nie przychody często nie pokrywały nawet bieżących kosztów. Tym bardziej więc nie miały one środków na inwestycje. Brak też było jakiejkolwiek strategii dla ciepłownictwa.
Działania organów rządowych i Urzędu Regulacji Energetyki koncentrowały się wyłącznie na utrzymaniu cen ciepła na niskim poziomie, a najbardziej znanym i powtarzanym z roku na rok programem był program „aby do wiosny”. W ostatnich latach sytuacja zmieniła się nieco na lepsze za sprawą polityki URE i istotnego podwyższenia maksymalnych dopuszczalnych cen ciepła. Średnia cena ciepła wzrosła z 44,33 zł za GJ w 2020 r. do 76,39 zł za GJ w 2022 r. i 119,39 zł w 2024 r., co pozwala większości przedsiębiorstw ciepłowniczych wypracować skromne środki na niezbędne inwestycje.
Dyrektywa EED
Zgodnie dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 z 13.09.2023 r. w sprawie efektywności energetycznej (dyrektywa EED), za efektywne sieci ciepłownicze do 2044 r. będą mogły być uznane systemy, w których zastosowano co najmniej 75% energii odnawialnej, 75% ciepła odpadowego lub 75% energii odnawialnej i ciepła odpadowego, albo w których całkowity udział energii odnawialnej, ciepła odpadowego lub ciepła wytwarzanego w wysokosprawnej kogeneracji wyniesie co najmniej 95%, a dodatkowo całkowity udział energii odnawialnej lub ciepła odpadowego wyniesie co najmniej 35%. Od 2045 r. promowanie zastosowania wysokosprawnej kogeneracji zostanie zniesione, a po 2049 r. efektywny system ciepłowniczy będzie opierał się wyłącznie na energii ze źródeł odnawialnych i cieple odpadowym.
W związku z takim ukształtowaniem okresu przejściowego, na drodze dochodzenia do modelu docelowego w 2050 r., istotna może być rola wysokosprawnej kogeneracji w bieżących rozwiązaniach ciepłowniczych dotyczących źródeł energii. Uwzględniając te uwarunkowania Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przygotowuje programy finansowe pomocy publicznej dla dwóch odrębnych kategorii przedsiębiorstw ciepłowniczych:
– posiadających system ciepłowniczy o zamówionej mocy cieplnej nie mniejszej niż 50 MW,
– posiadających system ciepłowniczy o zamówionej mocy cieplnej mniejszej niż 50 MW.
Przedmiotem dofinansowania będą inwestycje polegające na budowie lub przebudowie instalacji wysokosprawnej kogeneracji wykorzystujących:
– ciepło odpadowe,
– energię ze źródeł odnawialnych,
– paliwa gazowe (np. gaz ziemny, mieszanki gazów, gaz syntetyczny) lub wodór,
– i takich, które zapewnią zasilanie publicznej sieci ciepłowniczej na poziomie nie mniejszym niż 70% wytworzonego ciepła użytkowego.
Wydatkami kwalifikującymi się do pomocy publicznej będą także nakłady na przyłącze do publicznej
sieci ciepłowniczej i magazyny ciepła.
Dotacje i pożyczki
Programy NFOŚiGW przewidują dotacje do 50% wydatków kwalifikowanych oraz pożyczki na okres do 15 lat, uzupełniające montaż finansowy projektów do 100% nakładów inwestycyjnych.
Program dla większych przedsiębiorstw – Kogeneracja dla Ciepłownictwa – ukierunkowany będzie na projekty zakładające przyrost mocy zainstalowanej nie mniejszej niż 10 MW, natomiast program dla przedsiębiorstw mniejszych – Kogeneracja Powiatowa, będzie służył finansowaniu projektów o mocy zainstalowanej nie mniejszej niż 1 MW.
Programy finansowania wysokosprawnej kogeneracji dla ciepłownictwa przewidują okresy aplikowania w II połowie 2024 r. Budżet Kogeneracji dla Ciepłownictwa wynosi 3 mld zł, a budżet Kogeneracji Powiatowej – 1 mld zł.
Dla przedsiębiorstw wytwarzających ciepło, zorientowanych już teraz na wykorzystanie odnawialnych źródeł, NFOŚiGW otworzył nabór wniosków o dofinansowanie w ramach programu priorytetowego „OZE – źródła ciepła dla ciepłownictwa”. Przedmiotem kwalifikacji są inwestycje polegające na budowie lub przebudowie źródeł energii cieplnej o mocy zainstalowanej nie mniejszej niż 2 MW, z zastosowaniem jednego z trzech poniższych rozwiązań:
– pompy ciepła,
– kolektory słoneczne,
– geotermia,
– i takich, które zapewnią zasilanie publicznej sieci ciepłowniczej na poziomie nie mniejszym niż 70% wytworzonego ciepła użytkowego.
Wydatkami kwalifikującymi się do pomocy publicznej są także nakłady na przyłącze do publicznej sieci ciepłowniczej i magazyny ciepła. NFOŚiGW oferuje dotacje do 50% wydatków kwalifikowanych oraz pożyczki na okres do 15 lat, w wysokości do 70% nakładów inwestycyjnych. Budżet programu to 2 mld zł. Nabór jest prowadzony do 17.12.2024 r.
Biomasa i paliwa alternatywne. Czytaj w internecie
tekst: Józef Adam Kowalczyk, Prezes Fundacji Euro-Most
Fundacja Euro-Most – firma doradcza, która przygotowuje wnioski z dofinansowaniem inwestycji z funduszy krajowych i unijnych.
Kontakt: tel.: +48 501 712 020, e-mail: biuro@euro-most.eu
zdjęcie: pixabay
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
