Najczęstsze obawy społeczne związane z wdrożeniem CCS w Polsce

Jakie są najczęstsze obawy społeczne związane z wdrożeniem CCS w Polsce? Pisze o nich Kamil Laskowski (WiseEuropa) w raporcie CCS konieczny i bezpieczny (Warszawa, 2023).

Brak odpowiedniego doświadczenia

W Polsce w ciągu ostatnich 30 lat bezpiecznie zatłoczono pod ziemię tysiące ton dwutlenku węgla. W Borzęcinie w województwie dolnośląskim eksploatowane jest niewielkie złoże gazu ziemnego, w którym gaz jest jednak zanieczyszczony, m.in. dwutlenkiem węgla. Dwutlenek węgla jest więc oddzielany od gazu ziemnego, a od 1996 r. dodatkowo zatłaczany z powrotem do złoża, gdzie wytwarza dodatkowe ciśnienie i „wypycha” resztki gazu ziemnego. Z kolei w latach 2004 i 2005 w Kaniowie w ramach projektu badawczego magazynowano prawie 800 ton dwutlenku węgla w głębokich, nieeksploatowanych pokładach węgla.

Eksplozja lub pożar składowanego dwutlenku węgla

Dwutlenek węgla jest gazem niepalnym, bezbarwnym i bezwonnym. Tym samym nie może dojść do jego pożaru czy eksplozji.

Potencjalne skażenie atmosfery w przypadku wycieku lub nieszczelności

Duży wyciek dwutlenku węgla z podziemnego składowiska jest niezwykle mało prawdopodobny. Wymagałby on kombinacji odpowiedniego ukształtowania terenu, nagłych zmian geologicznych i bezwietrznej pogody. Do takich konsekwencji wycieku nie mogłoby dojść z jeszcze jednego powodu – składowisko musi być stale monitorowane pod kątem szczelności (przez całą dobę, nawet po jego zamknięciu). Składowisko musi posiadać też zatwierdzony plan reakcji na wyciek dwutlenku węgla. Obowiązek ten przewidują regulacje unijne i polskie. Operator składowiska zawczasu wiedziałby więc o ulatnianiu się dwutlenku węgla i w porę mu zapobiegł, między innymi ostrzegając okoliczną społeczność.

Zagrożenie zdrowia i życia ludzkiego

Dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza, dlatego jeśli nawet wydostanie się ze składowiska na powierzchnię, to będzie gromadził się przy gruncie. Na płaskim obszarze zostałby szybko rozproszony, nawet przez słaby wiatr. Dwutlenek węgla mógłby jednak dłużej pozostawać w zagłębieniach terenu. Gdyby jego stężenie w powietrzu przekroczyło 5% (normalnie wynosi ono 0,04%, więc ulotnieniu ze składowiska musiałyby ulec naprawdę duże ilości dwutlenku węgla), mógłby powodować bóle i zawroty głowy oraz mdłości. Dopiero zbyt długie przebywanie w powietrzu o takim stężeniu dwutlenku węgla może doprowadzić do śmierci przez uduszenie.

Zanieczyszczenie gleby

Wyciek dwutlenku węgla może zmienić zakwaszenie gleby i pogorszyć jej jakość. Jednak duży wyciek dwutlenku węgla z podziemnego składowiska jest niezwykle mało prawdopodobny.

Hałas i zwiększony ruch ciężkiego transportu

Z badań środowiskowych prowadzonych przy realizacji projektu CCS w Wielkiej Brytanii nie wskazano hałasu jako potencjalnego ryzyka dla ludzi i środowiska. Wykazano, że hałas występuje jedynie w czasie prac budowlanych, z kolei samo funkcjonowanie instalacji CCS nie wiąże się z dodatkowym hałasem. Infrastruktura składowania dwutlenku węgla jest instalacją podziemną, do i z której surowiec ten transportowany jest przy wykorzystaniu gazociągów, nie cystern i aut ciężarowych. Stąd wzmożony ruch ciężkiego transportu zakładany jest jedynie w fazie budowy infrastruktury. Również wtedy musi on odbywać się w natężeniu i godzinach zatwierdzonych przez odpowiednie urzędy.

Wywłaszczenie gruntu

Najszerzej zakrojone prace budowlane będą prowadzone przy instalacji rurociągu do transportu dwutlenku węgla. Będą one wymagały prac ziemnych polegających na wkopaniu rurociągu, w tym w prywatnych działkach, przez które siłą rzeczy rurociąg będzie także przebiegał. Wówczas ustanawiane będzie ograniczenie korzystania z nieruchomości za odszkodowaniem. W przeważającej większości przypadków budowa rurociągu nie będzie się jednak wiązać z wywłaszczeniami. Wyjątki dotyczą budowy nielicznych naziemnych stacji kompresorowych utrzymujących odpowiednie ciśnienie w rurociągu i tym samym zapewniających swobodny przepływ dwutlenku węgla. Część terenu musi być też zarezerwowana na naziemne instalacje zatłaczania dwutlenku węgla pod ziemię wraz z systemem stałego monitoringu. Jak z każdą działalnością człowieka, również z technologiami CCS wiążą się więc pewne niedogodności i ryzyka. Jeżeli jednak istnieje wystarczająco istotny interes społeczny, to takie ryzyko jest podejmowane.

Czytaj Raport Carbon Capture w Polsce:

Zdjęcie: pixabay.com