Dokąd po dofinansowanie dla ciepłownictwa?

Rozwój sektora energetyki w Polsce stoi dziś w obliczu licznych wyzwań – od konieczności ograniczenia emisji CO2, przez modernizację przestarzałych sieci ciepłowniczych, po rosnące zapotrzebowanie na efektywne i ekologiczne źródła ciepła. Wsparcie finansowe, w formie zarówno dotacji jak i pożyczek, będzie kluczowym narzędziem, które pozwoli na inwestycje w nowoczesne technologie oraz zwiększanie efektywności energetycznej.

Dzięki odpowiednio ukierunkowanym programom wsparcia, przedsiębiorstwa ciepłownicze mogą nie tylko ograniczać koszty eksploatacji, ale również przyczyniać się do transformacji energetycznej kraju, zgodnie z krajowymi i unijnymi celami klimatycznymi.

GDZIE SZUKAĆ WSPARCIA?

Głównym podmiotem zaangażowanym w realizację programów wsparcia dla sektora ciepłowniczego jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) w Warszawie. Fundusz pełni rolę kluczowej instytucji wdrażającej strategiczne mechanizmy finansowe, obejmujące w szczególności:

• Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS),
• Fundusz Modernizacyjny,
• Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO).

Jako instytucja wdrażająca, NFOŚiGW aktywnie dostosowuje założenia programów do bieżących potrzeb rynku, umożliwiając elastyczną reakcję na pojawiające się wyzwania w sektorze energetycznym i środowiskowym. Aktualnie otwartych bądź też zaplanowanych w niedalekiej przyszłości naborów dla sektora ciepłowniczego jest całkiem sporo. Dostępne programy umożliwiają pozyskanie środków na budowę i modernizację sieci ciepłowniczych, ich digitalizację, a także rozwój wysokosprawnych instalacji kogeneracyjnych oraz systemów opartych na odnawialnych źródłach energii (OZE).

W najbliższym czasie planowane jest uruchomienie kolejnego naboru wniosków dotyczących modernizacji i budowy sieci ciepłowniczych w ramach działania FENX.02.01. Infrastruktura ciepłownicza. Najbliższy konkurs będzie skierowany tylko dla projektów realizowanych w ramach systemów ciepłowniczych niespełniających dzisiaj definicji systemu efektywnego.

Podmioty prowadzące działalność w zakresie dostaw ciepła i/lub chłodu w systemach ciepłowniczych o mocy powyżej 5 MW będą mogły uzyskać dotację sięgającą nawet 79,71% kosztów kwalifikowanych na modernizację (w tym z elementami digitalizacji) lub budowę sieci. Elementem projektu może być także magazyn ciepła, źródło OZE na potrzeby zasilania węzłów cieplnych w układzie hybrydowym czy działania edukacyjne. Do projektu można zatem podejść kompleksowo.

DIGITALIZACJA SIECI – KIERUNEK PRZYSZŁOŚCI

W ramach PP Digitalizacja sieci ciepłowniczych wspierane są inwestycje w cyfryzację systemów ciepłowniczych. Dokładniej finansowanie można przeznaczyć na wdrożenie nowoczesnych systemów automatyki, telemetrii i telemechaniki, które pozwalają monitorować oraz optymalizować pracę sieci. Celem tych działań jest przede wszystkim ograniczenie strat ciepła na przesyle i poprawa efektywności energetycznej.

Dofinansowanie udzielane jest w formie dotacji do 50% kosztów i pożyczki uzupełniającej do 100% kosztów kwalifikowanych.

WSPARCIE DLA ŹRÓDEŁ CIEPŁA – KOGENERACJA I OZE

Kolejnym filarem wsparcia są programy dedykowane modernizacji i rozwojowi źródeł ciepła. W ramach programu „Kogeneracja dla ciepłownictwa – część 2” przedsiębiorstwa będą mogły wnioskować zarówno o dotację, jak i pożyczkę, nawet do 100% kosztów inwestycji.

• dla instalacji kogeneracyjnych opartych na gazie (o mocy co najmniej 1 MW) poziom dotacji wynosi od 30% do 50%,
• dla instalacji wykorzystujących OZE (min. moc 1 MW) – od 45% do 50%.

W ramach tego programu będą wspierane instalacje, które do wytwarzania energii będą wykorzystywać ciepło odpadowe, energię ze źródeł odnawialnych, paliwa gazowe, mieszanki gazów, gaz syntetyczny lub wodór.

Warto zaznaczyć, że program „Kogeneracja dla ciepłownictwa” dotyczy wsparcia systemów ciepłowniczych o mocy zamówionej powyżej 50 MW. Część 1. tego programu dotyczyła projektów o mocy powyżej 10 MW, a wspomniana wcześniej część 2., to wsparcie już nawet na mniejsze (od 1 MW) inwestycje w tych systemach.

Z kolei program „PP OZE – źródła ciepła dla ciepłownictwa” przewiduje wsparcie dla instalacji o mocy co najmniej 2 MWt, które produkują energię cieplną z odnawialnych źródeł z ograniczeniem do pomp ciepła, kolektorów słonecznych czy geotermii (w najbliższym naborze jest szansa dopuszczenia biomasy innej niż leśna). Wsparcie nie może przekroczyć 70% kosztów kwalifikowanych inwestycji (dotacja 45% dla dużych, 50% dla średnich i małych przedsiębiorstw, pozostałe procenty to możliwość uzupełnienia finansowania pożyczką). Tu moc systemu ciepłowniczego nie jest kryterium dostępu, liczy się tylko minimalna moc instalacji OZE.

CIEPŁOWNICTWO POWIATOWE Z KPO – NOWE OTWARCIE

Nowym programem jest działanie B1.1.1 „Inwestycje w źródła ciepła w systemach ciepłowniczych”, finansowane w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Wsparcie kierowane do podmiotów, których przedmiotem działalności jest produkcja energii cieplnej na cele komunalno-bytowe. W ramach programu możliwe jest finansowanie instalacji:

• produkujących ciepło wyłącznie z OZE,
• kogeneracyjnych opartych na OZE lub gazie ziemnym (tu tylko wysokosprawna kogeneracja),
• wykorzystujących ciepło odpadowe.

Dopuszczone jest również wykorzystanie do produkcji ciepła biomasy (z wyłączeniem biomasy leśnej). Wszystkie projekty muszą zostać zakończone do 31 grudnia 2027 r.

KIEDY WNIOSKOWAĆ?

Część konkursów jest już otwarta, a kolejne planowane są w najbliższych miesiącach. Warto więc śledzić aktualne harmonogramy i rozpocząć przygotowania z wyprzedzeniem:

• Kogeneracja dla Ciepłownictwa część 2. – planowana na IV kw. 2025 r./I kw. 2026 r.
• Digitalizacja sieci ciepłowniczych – nabór otwarty do 31.12.2025 r.
• OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa – nabór planowany od 01.12.2025 r. do 01.06.2026 r.
• KPO B.1.1.1 Inwestycje w źródła ciepła w systemach ciepłowniczych – nabór otwarty do 31.12.2025 r.
• FENX.02.01 sieci w systemach nieefektywnych – potrwa od 15.12.2025 do 31.03.2026 r.

DLACZEGO WARTO PRZYGOTOWAĆ SIĘ WCZEŚNIEJ?

Proces aplikacyjny wymaga odpowiedniego przygotowania – wiele naborów wymaga audytu efektywności energetycznej, którego opracowanie jest czasochłonne.

Dodatkowo, w ocenie merytorycznej premiowana jest gotowość inwestycji do realizacji, w tym posiadanie kompletu pozwoleń administracyjnych, a w idealnym przypadku – prawomocnego pozwolenia na budowę.

Dlatego już dziś warto rozpocząć prace przygotowawcze i konsultacje, aby zwiększyć szanse na uzyskanie dofinansowania oraz dostosować projekt do wymogów poszczególnych programów.

Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj magazyn Zielona Gmina:

Tekst: Iwona Poliwka, Metropolis Doradztwo Gospodarcze
Zdjęcie: Gerd Altmann z Pixabay