Wydawać by się mogło, że o biogazowniach powiedziano i napisano już wiele. Tymczasem rozmowy z potencjalnymi inwestorami, przedstawicielami instytucji finansujących, jak również urzędnikami wydającymi decyzje administracyjne wskazuje, iż specyficzny charakter biogazu nie do końca jest zrozumiany. Na czym polega problem?
Biomasa to najpopularniejsze i najstarsze źródło odnawialne energii. Tworzą ją materia organiczna, substancje pochodzenia roślinnego oraz substancje pochodzenia zwierzęcego. Za biomasę możemy uznać pozostałości z produkcji przemysłowej (np. odpady z przemysłu spożywczego: mleczarskiego, alkoholowego, cukierniczego, mięsnego), produkty i produkty uboczne produkcji rolniczej (np. celowo uprawiane rośliny energetyczne takie jak kukurydza, żyto, pszenica, trawy itp. oraz nawozy organiczne np. gnojowica, obornik), czy odpady komunalne.
Dzięki niższej zawartości substancji szkodliwych spalanie biomasy w mniejszym stopniu wpływa na zanieczyszczenie środowiska, niż w przypadku spalania paliw kopalnych. Z tego powodu promowanie źródeł OZE powinno być priorytetem polityki energetycznej. Czy jednak samo ich promowanie pozwoli potencjalnemu inwestorowi na prawidłową ocenę ryzyk i potencjału inwestycji w biogazownię rolniczą?
Dzięki niższej zawartości substancji szkodliwych spalanie biomasy w mniejszym stopniu wpływa na zanieczyszczenie środowiska, niż w przypadku spalania paliw kopalnych. Z tego powodu promowanie źródeł OZE powinno być priorytetem polityki energetycznej.
Zgodnie z definicją, zawartą w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne, za biogaz rolniczy uznaje się paliwo gazowe otrzymywane w procesie fermentacji metanowej surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej. Ustawa nie bierze pod uwagę gazu pozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów.
Ważnym jest, iż definicja biogazu rolniczego nie wskazuje na sposób zagospodarowania biogazu. A ten może zostać wykorzystany do produkcji energii elektrycznej w skojarzeniu z ciepłem, jak również, po jego oczyszczeniu z CO2 oraz H2S, może zostać zatłoczony do sieci gazowej.
Przedstawiona w prawie energetycznym definicja biogazu wskazuje, iż instalacja biogazu rolniczego powinna wpisywać się w łańcuch produkcyjny przemysłu rolno-spożywczego, wykorzystując produkty i produkty uboczne do wytwarzania biogazu rolniczego. Obrazowo przedstawiono to na schemacie nr 1.
Połączenie biogazowni z istniejącą produkcją rolno-spożywczą powoduje, iż stanowi ona instalację do utylizacji produktów ubocznych, z których w wyniku procesów fermentacji metanowej produkowana jest energia, czy to w postaci gazu, czy energii elektrycznej oraz cieplnej. Nie bez znaczenia jest również fakt, że efektem działania biogazowni jest powstawanie pofermentu, który stanowi doskonały nawóz do zagospodarowania rolniczego.
Podjęcie decyzji o realizacji inwestycji wymaga od inwestora dokonania szeregu wyborów. Najważniejszym wyborem jest wybór modelu realizacji przedsięwzięcia. (na schemacie nr 2 przedstawiono 4 modele).
Należy zwrócić uwagę, iż w obecnej sytuacji ekonomicznej na rynku OZE najkorzystniejszym rozwiązaniem jest model, w którym biogazownia rolnicza jest własnością przedsiębiorcy rolno-spożywczego. Taki model najlepiej wypełnia założenia wykorzystania biogazowni, jako elementu w łańcuch produkcji rolno-spożywczej.
Bardzo ważnym wyborem jest również wybór technologii począwszy od rodzaju dostępnych substratów, dobór rodzaju fermentacji, wielkości zbiorników do założonego czasu retencji, wybór urządzeń, sposobu zagospodarowania i sposobu uzdatniania biogazu. Inwestor również winien dokonać wyboru produktu – energia elektryczna w skojarzeniu z ciepłem lub biometan. Każdy z tych wyborów bezpośrednio przekłada się na ostateczną opłacalność projektu.
Nie bez znaczenia dla potrzeb oceny ryzyk i opłacalności inwestycji w biogazownię rolniczą są również efekty pozafinansowe. Realizacja i uruchomienie zakładu utylizacyjnego, jakim jest biogazownia rolnicza umożliwia rozwiązanie w szczególności następujących problemów:
- Neutralizacja efektu zapachowego
W wyniku działania instalacji utylizowana jest wprowadzona masa organiczna. Przefermentowana masa, używana docelowo jako nawóz posiada mniejsze właściwości odorowe, przez co staje się mniej uciążliwa dla środowiska.
- Redukcja emisji CO2 (metan)
Biogazownia rolnicza powoduje redukcje emisji gazów cieplarnianych poprzez utylizację metanu, który stanowi jeden z najbardziej agresywnych gazów cieplarnianych (1t metanu = 21 ton CO2równ.)
- Polepszenie właściwości nawozowej przefermentowanej masy
Prowadzone badania i ekspertyzy pozwalają wysnuć wnioski, iż nawóz pochodzący z biogazowni jest bogatszy w składniki odżywcze, a przede wszystkim jest bardziej przyswajalny przez nawożoną roślinność. W efekcie notujemy nie tylko zmniejszenie wykorzystywania nawozów sztucznych, ale także polepszenie jakości gleb oraz wód w okolicach biogazowni.
Reasumując, należy zwrócić uwagę, że ocena opłacalności inwestycji w biogazownię rolniczą jest dość złożonym procesem, obejmującym analizę szeregu czynników, z których każdy ma wpływ na ostateczną opłacalność ekonomiczną i ryzyko inwestycyjne. Ważnym jest, aby ostateczny produkt, jakim jest biogazownia, był dedykowany dla konkretnego przedsiębiorcy, a nie zrealizowany jako kolejna kopia istniejących rozwiązań.
Autor: Lech Ciurzyński, BIA Consultor
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
