Dynamikę rozwoju inwestycji energetycznych kształtuje kilkadziesiąt różnych czynników, w tym regulacje prawne, system wsparcia, dostępność technologii, struktura odbiorców i potencjalnych producentów. Realizacja polityki dekarbonizacji systemu gazowniczego wymaga dużych nakładów finansowych, aby technologie takie jak m.in. biogazownie czy biometanownie mogły się rozwijać i upowszechniać.
Dozwolona pomoc publiczna udzielana przez państwa staje się nieodzownym elementem wspierającym przedsiębiorców, którzy decydują się na inwestycje w tym obszarze. Warto przyjrzeć się różnym formom systemów wsparcia dotyczących biogazu i biometanu, które wprowadzono w innych niż Polska państwach członkowskich UE.
Opisane poniżej programy wsparcia zostały opracowane na podstawie opublikowanych decyzji Komisji Europejskiej zatwierdzających dozwoloną pomoc publiczną. Udzielono je na podstawie spełnionych kryteriów zawartych w wytycznych w sprawie Pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią z 2022 r. (CEEAG) oraz wytycznych Tymczasowe ramy kryzysowe i przejściowe 2023 r. (TCTF), które przyjęto w odpowiedzi na agresję Rosji na Ukrainę oraz konieczność realizacji założeń Planu RePowerUE.
Systemy wsparcia biogazu w Czechach
W związku z realizacją ambitnych celów klimatycznych Unii Europejskiej dotyczących rozwoju OZE i zielonych paliw transportowych Czechy skierowały swój program pomocowy (decyzja nr SA.104686) do nowych zakładów produkcyjnych biometanu i istniejących stacji biogazu produkujących energię elektryczną, które zostaną przekształcone w zakłady produkujące biometan. Wsparcie przewiduje pomoc w formie premii gwarantowanej (tzw. zielona premia) naliczanej za każdą MWh wyprodukowanego biometanu, której wysokość jest corocznie ustalana decyzją Urzędu Regulacji Energetyki (Energetický regulační úřad). Premia jest wypłacana producentom biometanu przez 20-letni okres eksploatacji instalacji.
Pomoc publiczna na inwestycje biogazowe i biometanowe nie zawsze wymaga notyfikacji KE – może być przyznawana również na podstawie rozporządzenia GBER
Wsparcie zostało przyznane zgodnie z wytycznymi CEEAG, a termin składania wniosków został określony na 31 grudnia 2025.
Wsparcie dla biogazu we Włoszech
Mechanizmem wsparcia dla produkcji biometanu obowiązującym we Włoszech (decyzja nr SA.100704) jest dotacja inwestycyjna do 40% kwalifikowanych kosztów inwestycji oraz taryfa zachęcająca wypłacana w formie systemu taryf gwarantowanych (FIT) lub systemu dopłat do ceny rynkowej (FIP), które będą przyznawane łącznie producentom biometanu. Beneficjentami są właściciele nowo wybudowanych biometanowni lub rolniczych zakładów biogazowych zmodernizowanych do produkcji biometanu. Dotacja inwestycyjna będzie wypłacana do 30 czerwca 2026 r., natomiast dopłaty FIT i FIP będą wypłacane przez 15 lat od daty rozpoczęcia eksploatacji instalacji.
Wsparcie uzyskano po spełnieniu warunków i kryteriów zawartych w wytycznych CCAG. Głównym zadaniem tego mechanizmu jest pomoc inwestycyjna mająca przyczynić się do osiągnięcia krajowych celów na 2030 rok ustanowionych w ramach polityki energetycznej UE. Mechanizm ma też doprowadzić do poprawy bezpieczeństwa dostaw gazu we Włoszech.
Wsparcie dla biogazu w Portugalii
KE zatwierdziła również portugalski program pomocowy (decyzja nr SA.109042) o wartości 140 mln euro na wsparcie produkcji m.in. biometanu w celu przyspieszenia przejścia do gospodarki neutralnej pod względem emisji netto. Wsparcie ma formę zmiennej premii przyznawanej w ramach dwuetapowego kontraktu różnicowego zawartego na okres 10 lat. W ramach postępowania przetargowego beneficjenci są wybierani na podstawie ceny wywoławczej za MWh biometanu. Pomoc ma zostać przyznana nie później niż do 31 grudnia 2025 r., szacuje się, że całkowita ilość wyprodukowanego biometanu w ramach opisanego środka wyniesie 150 GWh na rok.
Wsparcie zostało przyznane po spełnieniu warunków zawartych w wytycznych TCTF, które upraszczają procedury udzielania pomocy publicznej państwom członkowskim UE, aby przyspieszyć uruchomienie pomocy dla przedsiębiorców w celu rozwoju gospodarek krajowych po agresji Rosji na Ukrainę.
Systemy wsparcia biogazu we Francji
Kolejne inwestycje biometanowe rozpoczną się niebawem również we Francji, która na ten cel uzyskała zatwierdzoną pomoc publiczną (decyzja nr SA.108792) w wysokości 1,5 mld euro. Wsparcie będzie przyznane producentom (małe i średnie przedsiębiorstwa) posiadającym nowe instalacje o przewidywanej rocznej produkcji biometanu przekraczającej 25 GWh rocznie.
Formą pomocy będzie dwustronny kontrakt różnicowy zawierany na 15 lat. Wnioskodawcy mogą ubiegać się o pomoc nie później niż do 31 grudnia 2025. Szacuje się, że program wsparcia pozwoli na wyprodukowanie 1,6 TWh zrównoważonego biometanu rocznie.
Wsparcie dla biogazu w Słowenii
Często wsparcie dla biogazu czy biometanu bywa częścią większych programów na rzecz rozwoju odnawialnych źródeł energii, czego przykładem jest pomoc zatwierdzona przez KE dla Słowenii (decyzja nr SA.106613). Program o budżecie 150 mln euro przewiduje m.in. wsparcie inwestycyjne na produkcję energii elektrycznej i ciepła z biogazu.
Dofinansowaniem objęte zostaną małe projekty, które nie są konkurencyjne, aby uczestniczyć w większych przetargach. Indywidualna kwota pomocy na rozwiązania technologiczne zostanie ustalona administracyjnie i nie przekroczy m. in. 45% całkowitych kosztów inwestycyjnych projektu oraz 25 mln euro na projekt dla przedsiębiorstwa. Program zatwierdzony został na podstawie wytycznych TCTF, a przyszli beneficjenci mogą ubiegać się o dotacje do 31 grudnia 2025 r.
Pomoc bez notyfikacji KE
Pomoc publiczna na inwestycje biogazowe i biometanowe może być przyznawana również na podstawie znowelizowanego w 2023 r. rozporządzenia GBER. Państwa, chcące przyznać wsparcie na realizację inwestycji energetycznych zgodnie z zasadami wymienionymi w rozporządzeniu GBER, nie mają obowiązku notyfikowania środka wsparcia Komisji Europejskiej. Pomoc inwestycyjna na produkcję i przechowywanie biopaliw, biopłynów, biogazu (w tym biometanu) i paliw z biomasy na podstawie art. 41 ust. 3 Rozporządzenia GBER jest wyłączona z obowiązku zgłoszenia, jeżeli biogaz i biometan są produkowane zgodnie z kryteriami zrównoważonego rozwoju i poziomami ograniczenia emisji gazów cieplarnianych wskazanymi w dyrektywie UE 2018/2001 wraz z aktami wykonawczymi.
Zgodnie z drugim wymogiem warunkującym przyznania pomocy, do wytwarzana biogazu i biometanu musi być zastosowany jeden z surowców wymienionych w załączniku IX do dyrektywy UE 2018/2001 (np. słoma, obornik, frakcja biomasy zmieszanych odpadów komunalnych, łuski orzechów). Warunkiem uzyskania pomocy jest również montaż instalacji magazynowania, która powinna magazynować w skali roku co najmniej 75% paliwa z bezpośrednio podłączonych instalacji do produkcji. Rozporządzenie GBER w art. 43 ust. 3 przewiduje także pomoc operacyjną na produkcję biogazu lub biometanu w ramach małej inwestycji i społecznościach energetycznych działających w zakresie OZE.
Małe projekty zgodnie z art. 43 ust. 2 pkt V rozporządzenia GBER zostały zdefiniowane jako projekty o wydajności wynoszącej nie więcej niż 50 000 ton/rok.
Kongres Biogazu – zarejestruj się!
Podsumowując, przywołane środki są jednymi z wielu rozwiązań jakie państwa członkowskie UE kierują do inwestorów. Nie ulega wątpliwości, że najlepszym sposobem jest udzielanie wsparcia na podstawie rozporządzenia GBER, które nie wymaga od państw członkowskich UE notyfikacji decyzji Komisji Europejskiej. Ma to szczególny wpływ na szybkość rozdysponowywania środków.
W wyniku obowiązku notyfikacji państwo ma obowiązek wstrzymać się z przyznaniem wsparcia do czasu jego zatwierdzenia przez KE, co znacznie wydłuża procedury związane z przyznawaniem wsparcia.
Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj Magazyn Biomasa!
Tekst: Agnieszka Górka, Associate w Kancelarii Kozłowski Tomasik Oszczak Sp.k.
Zdjęcie: Shutterstock
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
