Patrząc na rankingi zanieczyszczenia powietrza, Polska prezentuje się bardzo słabo na tle innych państw Europy. Walka ze smogiem stała się elementem umowy koalicyjnej zawartej 10 listopada 2023 r., a społeczeństwo oraz aktywiści mają nadzieję, że ten punkt zostanie dopełniony. W związku z tym Polski Alarm Smogowy przygotował propozycję zadań dla rządu Donalda Tuska, które mają pomóc w poprawie krajowych parametrów powietrza.
7 punktów, jeden cel
– Będziemy walczyć ze smogiem m.in. poprzez przyspieszenie procesu wymiany zródeł ciepła oraz termomodernizacji – z taką deklaracją w umowie koalicyjnej rozpoczęła się XI kadencja Sejmu RP. Dokument sygnowała Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga oraz Lewica.
PAS już w latach 2017-2020 monitorował działania rządu w zakresie dążenia do poprawy jakości powietrza w Polsce. Teraz działacze ponownie deklarują, że będą ponownie podejmować tego typu działania. Zaproponowali rządowi 7 rozwiązań, które mają pozwolić na rozwiązanie tego palącego problemu.
- Finansowanie termomodernizacji budynków mieszkalnych
- Regulacje prawne – emisja z ogrzewania budynków
- Rozliczenia energii wspierające czyste źródła energii
- Rozwój Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków
- Miasta bez smogu transportowego
- Reforma Inspekcji Ochrony Środowiska
- Rozwój państwowego monitoringu powietrza
Przyśpieszenie termomodernizacji
Czytaj też: KE do 2040 r. chce zredukować emisje o 90%. Polska na razie nie ustala celu
Punkt pierwszy ma związek z istniejącymi już działaniami, czyli Programami Czyste Powietrze oraz Ciepłe Mieszkanie i Funduszem Termomodernizacji i Remontów. PAS postuluje, aby PCzP miał zapewnione trwałe finansowanie. Ponadto ich zdaniem do skuteczniejszego prowadzenia tych programów ma przyczynić się sprawniejsza obsługa beneficjentów w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska oraz szerszy zakres wsparcia dla termomodernizacji, np. poprzez zastosowanie darmowych bonów na audyt energetyczny. Wymianę kopciuchów miałoby przyspieszyć także kompleksowe wsparcie dla najuboższych w całym kraju.
Obecnie w Polsce nadal jest 2,5 mln domów ogrzewanych „kopciuchami”, a 1,6 mln domów nie zostało ocieplonych. Jeżeli nie zostanie narzucone szybsze tempo zmiany metod grzewczych i termomodernizacji, to ten proces może zająć ponad 15 lat.
– Najbardziej efektywną formą walki ze smogiem w Polsce będzie błyskawiczna, na wielką skalę termomodernizacja (…) Mam nadzieję, że w drugiej, połowie roku będziemy rekordzistami w skali Europy jeśli chodzi o tempo zmian w tej dziedzinie – zapowiedział Donald Tusk.
Przestrzeganie regulacji prawnych i wspieranie czystych źródeł energii
W drugim postulacie PAS zawarto oczekiwania względem rozwiązań legislacyjnych. Walka ze smogiem ma odbywać się poprzez podniesienie norm jakości paliw dla węgla i wprowadzenie ich dla paliw pochodzenia biomasowego, czyli przede wszystkim pelletu drzewnego. Podobne regulacje konieczne są dla urządzeń. Powinny one spełniać standardy w zakresie emisyjności. Konieczne jest także zapewnienie kontroli i egzekwowania przepisów wynikających z uchwał smogowych oraz wypełniania Wojewódzkich Programów Ochrony Powietrza.
Drogą do spełnienia trzeciego punktu, czyli wprowadzenia mechanizmów finansowych wspierających czyste źródła energii, mają stać się specjalne taryfy dla użytkowników pomp ciepła. Ponadto sposób na wypełnienie tego zobowiązania Koalicja Obywatelska zawarła w swoich 100 konkretach na 100 dni. Ma to być przywrócenie korzystnych warunków rozliczeń dla prosumentów – unettowienie rozliczeń i wprowadzenie ceny minimalnej.
Identyfikacja i eliminacja źródeł zanieczyszczeń
Sposobem na wypełnienie czwartego punktu ma stać się rozwój Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Dzięki temu uproszczona zostanie identyfikacja zanieczyszczeń pochodzących z ogrzewania. Jest to też sposób na zwiększenie efektywności istniejących programów finansowania oraz na dotarcie do najuboższych. Rozwój CCEB można wesprzeć poprzez ożywienie obowiązkowych kontroli kominiarskich oraz udostępnienie darmowych narzędzi do oceny efektywności energetycznej budynków.
Znaczna część smogu jest generowana przez transport miejski, co zawarto w punkcie piątym. Powstrzymanie tej tendencji może się odbywać poprzez kontrole emisyjności pojazdów i eliminację procederu wycinki DPF. Konieczne będzie także ukrócenie napływu wysoko emisyjnych pojazdów do Polski, a jako drogę do wypełnienia tego postulatu PAS proponuje zmianę akcyzy. Zmniejszenie emisji transportowych nie obędzie się bez wsparcia finansowego. Fundusze muszą zostać skierowane na poczet dotowania transportu publicznego w aglomeracjach miejskich oraz wspieranie stref czystego transportu.
Czytaj też: Polskie torfowiska tracą swoje cenne właściwości
Kontrola i monitoring
Konieczność reformy Inspekcji Ochrony Środowiska, zawartej w punkcie szóstym, ma związek z nieskutecznym działaniem tej instytucji. To z kolei powoduje, że zakłady przemysłowe i przedsiębiorstwa nie są poddawane wystarczającemu nadzorowi. PAS postuluje, by usunąć możliwość wcześniejszego zapowiadania inspekcji. Ponadto reakcje służb powinny być natychmiastowe i skutkować realnymi konsekwencjami. Nie może doprowadzić do sytuacji, w której tysiące mniejszych i większych zakładów produkcyjnych i usługowych spala bezprawnie niebezpieczne substancje, powodując toksyczne zanieczyszczania.
W ostatnim punkcie zarekomendowano zintensyfikowanie działań dążących do monitorowania stanu powietrza. Powinno się zwiększyć liczbę stacji mierzących pył zawieszone z obecnych 287 do 400. Na ten moment istnieje 20 stacji mierzących zanieczyszczenia komunikacyjne, a zdaniem PAS powinno funkcjonować przynajmniej 100 takich jednostek. Powinno się także znieść obowiązek pozyskiwania pozwoleń na budowę dla stacji Państwowego Monitoringu Środowiska.
Zdjęcie: Freepik
Źródło: Polski Alarm Smogowy
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
