Wraz z rozwojem rynku biomasy w Polsce, nie sposób pominąć kwestii prawidłowego zabezpieczenia majątku przed ewentualną stratą w wyniku różnego rodzaju zdarzeń losowych. Wnioski z oceny ryzyka poszczególnych podmiotów rynku biomasy podpowiadają, iż wskazane jest odpowiednie zadbanie o ograniczenie tego ryzyka poprzez zawarcie stosownych umów ubezpieczenia.
Rekomendacja odpowiednich produktów ubezpieczeniowych oraz ich zapisów dla poszczególnych przedsiębiorstw z rynku biomasy bez odpowiedniego rozpoznania ich potrzeb nie jest łatwa. Potrzeby te są konsekwencją zagrożeń związanych z prowadzoną działalnością i posiadanym przez poszczególne firmy mieniem. Rynek dzieli się na kilka grup podmiotów, dla których rodzaje ryzyk są bardzo zbliżone. Aby je zidentyfikować, należy w pierwszej kolejności wyodrębnić produkty i grupy podmiotów rynku biomasy.
Identyfikacja ryzyka jako jeden z etapów zarządzania przedsiębiorstwem
Identyfikacja ryzyka jest elementem procesu zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie. Natomiast zarządzanie ryzykiem to system metod i działań zmierzających do obniżenia stopnia oddziaływania ryzyka na funkcjonowanie podmiotu gospodarczego i do podejmowania w tym celu optymalnych decyzji. Szczegółowe poznanie charakteru i zakresu potencjalnego ryzyka pozwala na wybór w odpowiednim czasie czynności zapobiegawczych (np. ubezpieczenie od niektórych rodzajów ryzyka), bądź też minimalizujących jego wpływ i skutki. Podstawowym celem zarządzania ryzykiem jest zabezpieczenie operacyjnej efektywności przedsiębiorstwa, która może być zakłócana realizującymi się ryzykami.
Identyfikacja zagrożeń oraz możliwych szkód
Pierwszą grupą szkód, jakie mogłyby powstać u każdego z podmiotów biomasy w związku z prowadzoną działalnością, są szkody w posiadanym mieniu oraz w ich następstwie – utrata zysku i dodatkowe koszty. Głównymi zagrożeniami, jakie należy wskazać przedsiębiorstwom posiadającym różnego rodzaju mienie, są wszelkie zewnętrzne zdarzenia losowe, takie jak np.: ogień, wybuch, huragan, uderzenie pioruna, dewastacja czy kradzież. Podczas wystąpienia takiego zdarzenia szkodzie mogą ulec budynki, budowle, nakłady na rozpoczętą inwestycję budowlaną, maszyny, urządzenia, środki obrotowe, uprawy, pojazdy. Należy dodać, iż szkoda ta może powstać podczas procesu budowlanego, składowania, produkcji, świadczonych usług, wschodu i zbioru upraw, ale również transportu mienia do kontrahenta. Szkody w pojazdach mogą oczywiście wystąpić podczas ruchu i postoju tych pojazdów. Szkody w maszynach i urządzeniach mogą powstać nie tylko w wyniku zewnętrznych zdarzeń losowych, ale również wewnętrznych. W wyniku awarii mechanicznej lub elektrycznej szkodzie ulegają maszyny lub urządzenia. Szkoda może być efektem takich zdarzeń jak: działanie człowieka (błąd w obsłudze), wady produkcyjne (błędy w projektowaniu, konstrukcji, wady materiałowe), przyczyny eksploatacyjne (siły eksploatacyjne, eksplozja), niezachowanie parametrów prądu (zwarcie, nadmierny wzrost lub obniżenie napięcia). Następstwem szkody w majątku przedsiębiorstwa jest utracony zysk oraz konieczność, pomimo spadku przychodu, ponoszenia kosztów stałych działalności. Niejednokrotnie taka sytuacja wymaga od podmiotu ponoszenia dodatkowych kosztów, np. wynajęcia zastępczych magazynów lub kosztów pracy w nadgodzinach. Przykładem szkody, która spowodowała przerwę w działalności przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, był wyciek oleju ze stacji uzdatnia wody, który uszkodził aparaturę i doprowadził do czasowego zawieszenia działalności. Wznowienie działań nastąpiło po wyczyszczeniu aparatury i wymianie filtrów. Prawdopodobieństwo powstania szkody w określonym rodzaju mienia oraz w wyniku realizacji danego ryzyka (zdarzenia losowego) jest uzależnione od rożnych czynników. Przykładowo, analizując możliwość wystąpienia ognia czy wybuchu w zakładzie danego podmiotu, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim: palność surowców używanych do produkcji oraz wytwarzanych produktów, sposób i wysokość składowania środków obrotowych, palność konstrukcji budynków produkcyjnych i magazynowych, stan posiadanych zabezpieczeń przeciwpożarowych i przeciwwybuchowych. Dodatkowo należy przeanalizować proces produkcji i ocenić, czy na jakimś jego etapie nie występuje duże zagrożenie wybuchem lub ogniem.
Druga grupa szkód jaka może powstać w związku z prowadzoną działalnością i posiadanym mieniem są szkody, jakie podmioty mogą wyrządzić osobom trzecim. Mogą mieć one charakter szkód na mieniu (np. uszkodzenie towaru podczas transportu) lub na osobie (uszkodzenie ciała lub utrata zdrowia/życia). Są następstwem odpowiedzialności deliktowej, kontraktowej, administracyjnej lub też wynikającej z posiadania pojazdu mechanicznego. Przy tej okazji nie można pominąć informacji o poszkodowanych w wyniku realizacji zdarzenia. Zaliczyć do nich należy: szkody wyrządzone pracownikom w trakcie wypadku przy pracy, szkody wyrządzone kontrahentom wskutek niewywiązania się lub nienależytego wywiązania się z umów, np. niedostarczenie w określonym terminie zamówionych produktów, co skutkuje poniesionymi stratami finansowymi u kontrahenta, szkody wyrządzone osobom trzecim w związku z prowadzoną działalnością. Rodzaj i zakres szkód, jakie mogą powstać uzależnione jest od specyfiki danego przedsiębiorstwa. Najbardziej dotkliwe są oczywiście szkody osobowe. Były one na przykład następstwem pożaru w jednej z fabryk plastiku, w wynik którego toksyczne opary przedostały się do powietrza i dotarły do sąsiadujących firm i mieszkańców. Poszkodowani wnieśli roszczenia do firmy związane z uszczerbkiem na zdrowiu.
- szkody wyrządzone konsumentom będące wynikiem wadliwości dostarczonych produktów, np. wadliwość dostarczonego pelletu powoduje chorobę zwierząt, które przebywały na ściółce z pelletu,
- szkody wyrządzone osobom trzecim podczas prowadzenia prac budowlanych,
- szkody wyrządzone osobom trzecim w związku z posiadanym mieniem, np. szkody osobowe będące następstwem nienależytego odśnieżenia terenu wokół zakładu,
- szkody wyrządzone osobom trzecim przez posiadaczy pojazdów w związku z ruchem pojazdu,
- szkody wyrządzone w środowisku naturalnym, które obejmują zarówno szkody nagłe, jak i stopniowe. W ich wyniku przedsiębiorstwo musi ponieść koszty kar administracyjnych oraz rekultywacji terenu. Doskonałym przykładem takiej szkody jest stopniowy wyciek paliwa z podziemnego zbiornika, który został ujawniony podczas inspekcji. Właściciel zbiornika poniósł koszty prac naprawczych i czyszczenia terenu.
Jednocześnie należy wskazać, iż zgłoszenie roszczenia od poszkodowanego w związku z wyrządzoną szkodą nie kończy się na wartości poniesionej szkody, a często wiąże się z koniecznością ponoszenia przez potencjalnego sprawcę kosztów porady prawnej lub obrony. Niniejszy odcinek stanowi ujęty w sposób ogólny wstęp do dalszej analizy szczegółowych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem określonych podmiotów. Zagrożenia podmiotów rynku pelletu i brykietu oraz możliwości ich ubezpieczenia zostaną przedstawione w kolejnym materiale z cyklu.
Katarzyna Perczak, Cliff Kancelaria Brokerska
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
