Forum Energii opublikowało raport Czyste ciepło 2030 – Strategia dla ciepłownictwa. Grono ekspertów przeanalizowało, jak sprawić, aby do 2030 r. ogrzewanie przestało być źródłem smogu w Polsce. Modernizacja ciepłownictwa musi się opierać na dwóch filarach – poprawie efektywności energetycznej i rezygnacji z wykorzystywania paliw stałych w gospodarstwach domowych do 2030 r.
Według analizy, po pierwsze w ciągu dekady koszty zdrowotne zanieczyszczeń można obniżyć o 50proc. Natomiast emisje pyłów z indywidualnego ogrzewania ograniczyć o 91proc.. Finalnie emisje CO2 z ciepłownictwa spadną o 30proc.
Komplementarne podejście
Raport Forum Energii odnosi się do całego obszaru ciepłownictwa. Dotyczy zarówno systemów ciepłowniczych, jak i ogrzewania indywidualnego. Licząc bardzo konserwatywnie, koszty zewnętrzne smogu przekraczają rocznie 16 mld zł. Te koszty wytworzenia ciepła nie są uwzględnione w cenie produkcji. Polacy ponoszą je jednak chociażby płacąc pogarszającym się zdrowiem i odczuwając skutki zmian klimatu.
Nikogo nie trzeba przekonywać, że jakość powietrza w Polsce musi się poprawić. Dlatego nie analizowaliśmy czy, ale jak to zrobić do 2030 r. Skupiliśmy się na ciepłownictwie. Staraliśmy się upiec dwie pieczenie na jednym ogniu – zlikwidować smog z ogrzewania i ograniczyć emisje CO2 – mówi dr Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii. W gronie najlepszych polskich ekspertów określiliśmy plan działania, który jednocześnie może zyskać akceptację społeczną i być efektywny kosztowo. Zależało nam na synergii z celami europejskimi do 2030 r. W ten sposób zyskamy dodatkowe źródła finansowania.
Modernizacja ciepłownictwa musi się opierać na dwóch filarach – poprawie efektywności energetycznej i rezygnacji z wykorzystywania paliw stałych w gospodarstwach domowych do 2030 r. Musimy zastąpić węgiel innymi źródłami ciepła – mówi Andrzej Rubczyński, dyrektor ds. strategii ciepłownictwa Forum Energii. – Natomiast termomodernizacja nie może być byle jaka, powinna być skuteczna. Tylko wtedy emisja pyłów zmniejszy się o ponad 90proc., a koszty zdrowotne smogu spadną o połowę. Do tego emisje CO2 z ciepłownictwa obniżą się o 30proc.. Policzyliśmy, że udział kosztów ciepła w rachunku gospodarstwa domowego może wzrosnąć maksymalnie o 2 punkty procentowe w krótszej perspektywie, w dłuższej zacznie spadać.
Korzyści ze zmian
Forum Energii, wspólnie z ekspertami KAPE, IBS i IGCP przeanalizowało różne scenariusze wprowadzania zmian – bardziej i mniej ambitne. Pierwszym i najważniejszym krokiem, który należy wykonać, jest poprawa efektywności energetycznej budynków. Bez niej wymiana źródeł ciepła na mniej emisyjne przyniosłaby wzrost kosztów.
Polskie ciepłownictwo dotknął kryzys. Polacy oddychają najgorszej jakości powietrzem w Unii Europejskiej. Odpowiednie regulacje dla gospodarstw domowych są wdrażane zbyt wolno, a systemy ciepłownicze mierzą się z problemami. Głęboka modernizacja ciepłownictwa jest niezbędna. Bez niej jakość powietrza będzie się pogarszać, a koszty ogrzewania rosnąć.
Zdecydowana większość systemów ciepłowniczych w Polsce jest nieefektywna w myśl prawa europejskiego i, bez zmiany tej sytuacji, w dłuższej perspektywie grozi im likwidacja. Potrzebne są inwestycje w sieci ciepłownicze.
Forum Energii proponuje również wyeliminowanie paliw stałych z indywidualnego ogrzewania do 2030 r. Domowe piece węglowe są największym źródłem zanieczyszczeń w Polsce. W gospodarstwach domowych zużywa się 12 mln ton węgla, co stanowi 66proc. z całej puli w Unii Europejskiej. Węgiel powinien być zastępowany w zależności od lokalnego potencjału – przyłączaniem do sieci ciepłowniczych, przejściowo gazem lub peletami. Przyszłością ciepłownictwa w Polsce będzie elektryfikacja. Nawet jeśli teraz wydaje się to nierealne, to za 10 lat może się okazać wyjątkową szansą. Do tego trzeba przygotować system energetyczny i Polaków.
Istotne będzie objęcie opieką najuboższych i tych, którzy mogą sobie nie radzić z wymianą źródeł ciepła. Dla ok. 10proc. społeczeństwa nawet niewielki procentowo wzrost rachunku za energię może być nie do zapłacenia. Sprawiedliwy i przejrzysty mechanizm dystrybucji kosztów jest niezbędny do osiągnięcia kompromisu i budowania poparcia społecznego. Trzeba zacząć od naprawy dodatków energetycznych, które obecnie nie działają właściwie.
Plan działania
- Określenie krajowych celów poprawy jakości powietrza i redukcji CO2
- Wyznaczenie celów jakości powietrza, efektywności energetycznej i redukcji CO2. Określenie dat i ustalenie monitoringu postępów.
- Budynki
- Mechanizmy finansowania. Standardy budynków. Wsparcie techniczne. Konkretne daty.
- Ogrzewanie indywidualne
- Zastąpienie paliw stałych innymi źródłami ciepła do 2030 r.
- Plan modernizacji sieci ciepłowniczych
- Zamiana nieefektywnych systemów ciepłowniczych w efektywne ( w myśl prawa europejskiego). Program modernizacji sieci.
- Walka z ubóstwem energetycznym
- Naprawa dodatków energetycznych. Edukacja i wsparcie techniczne.
- Określenie katalogu kluczowych technologii
- Ukierunkowanie przemysłu na kluczowe technologie.
- Więcej kompetencji dla samorządów
- Inwentaryzacja źródeł ciepła. Wsparcie eksperckie na poziomie gminnym. Fundusz.
- Strategia finansowania
Program dla ciepłownictwa. Cele CO2 2030. Fundusz Modernizacyjny. Wpływy z CO2. Wprowadzenie zasady zanieczyszczający płaci. Zwiększenie ściągalności obecnych kar środowiskowych.
- Komunikacja ze społeczeństwem
Zagrożenie smogiem, konieczności zmian, mechanizmy, cele.
Ciepło w dobrej cenie i czyste powietrze
Tak więc przedstawiona przez Forum Energii strategia dla ciepłownictwa ma na celu budowę takiego systemu, który zapewni Polakom ciepło w dobrej cenie. Jednocześnie zagwarantuje też kolejnym pokoleniom życie w czystym środowisku – poprzez znaczącą redukcję emisji pyłów i gazów cieplarnianych.
Analiza została zrealizowana w ramach projektu „Czyste ciepło – Międzynarodowe Forum Współpracy” przy wsparciu EUKI – European Climate Initiative.
Opracowanie raportu i nadzór merytoryczny: Andrzej Rubczyński
Autorzy:
Krajowa Agencja Poszanowania Energii – Paweł Gilewski, Piotr Gutowski, Magda Jóźwiak, Joanna Ogrodniczuk, Wojciech Stańczyk, Tadeusz Skoczkowski, Agata Skrzypek, Arkadiusz Węglarz, Anna Wierzchołowska-Dziedzic
Instytut Badań Strukturalnych – Aneta Kiełczewska, Piotr Lewandowski, Jakub Sokołowski
Współpraca: dr Joanna Maćkowiak Pandera, dr Jan Rączka, Rafał Macuk.
Źrodło: forum-energii.eu
Zdjęcie: shutterstock
Newsletter
Bądź na bieżąco z branżą OZE
