Dla kogo program „Czyste powietrze”?

Anna Król z NFOŚiGW opowiada nam o programie „Czyste Powietrze”.

Kilka tygodni temu rozpoczęto realizację Programu priorytetowego Czyste Powietrze. We wszystkich gminach odbywają się spotkania z potencjalnymi beneficjentami. Kto może starać się o wsparcie w ramach Programu?

Program priorytetowy Czyste Powietrze jest skierowany do osób fizycznych, posiadających prawo własności lub będących współwłaścicielami jednorodzinnego budynku mieszkalnego lub tych właścicieli, którzy uzyskali zgodę na rozpoczęcie budowy jednorodzinnego budynku mieszkalnego. Program swym zasięgiem obejmuje cały kraj. Zapraszamy wszystkich właścicieli domów jednorodzinnych, tych istniejących i tych w budowie, do wnioskowania o dofinansowanie w ramach programu na realizację przedsięwzięć w zakresie termomodernizacji.

Jakie jest zainteresowanie spotkaniami? Które kwestie najczęściej wymagają wyjaśnienia?

Spotkania, które są zaplanowane w każdej gminie, cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem. Na spotkania przychodzi do kilkuset osób, a na ich pytania odpowiadają m.in. przedstawiciele wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska. Uczestnicy spotkania najczęściej pytają o zakres rzeczowy, jaki może być dofinansowany ze środków Programu, sposób liczenia średniego, miesięcznego dochodu, na podstawie którego jest liczony poziom dotacji, oraz o możliwość przystąpienia do programu w szczególnych przypadkach, np. gdy właściciel nie mieszka w modernizowanym budynku, np. przebywa poza granicami naszego kraju. Najczęściej jednak uczestnicy pytają o własne, indywidualne przypadki, zwłaszcza związane z ustaleniem średniej miesięcznej dochodów i z ustaleniem, jakie załączniki należy dołączyć do wniosku o dofinansowanie.

Jakie działania, w jakim zakresie trzeba wykonać, by móc starać się o fundusze w ramach Programu? Na co konkretnie można otrzymać dofinansowanie w ramach programu? Czy o zakresy prac pada wiele pytań?

Potencjalni wnioskodawcy mogą zapoznać się z zakresem prac, podlegających dofinansowaniu w ramach Programu priorytetowego Czyste powietrze, na stronach internetowych Narodowego oraz wojewódzkich funduszy i ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Podstawowym warunkiem udzielenia dofinansowania jest wymiana starych źródeł ciepła – pieców i kotłów na paliwa stałe (węgiel lub biomasę) lub – w przypadku domów nowo budowanych – zakup i montaż nowych źródeł ciepła, spełniających wymagania programu priorytetowego.

W przypadku wymiany nieefektywnego źródła ciepła w domach istniejących, możliwe jest również dofinansowanie prac, dotyczących zmniejszenia energochłonności budynku (ocieplenie ścian, wymiana okien i drzwi, modernizacja instalacji c.o. i c.w.u., montaż instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła)- dotacja i/lub pożyczka. Możliwe jest także dofinansowanie niezbędnej dokumentacji (audytu energetycznego, jeśli jest wykonany, projektu technicznego, ekspertyzy ornitologicznej i chiropterologicznej).

W przypadku budynków istniejących, które posiadają już źródło ciepła, spełniające wymogi programu (np. w przypadku zamontowanego kotła z wykorzystaniem węgla może to już być urządzenie, spełniające co najmniej 5 klasę normy europejskiej EN 303-5:2012) i dla których uzyskano zgodę na budowę do 15 grudnia 2002 roku, możliwe jest również uzyskanie dofinansowania wyżej wymienionych prac, dotyczących zmniejszenia energochłonności budynku.

Ponadto, w zakres rzeczowy, podlegający dofinansowaniu, wchodzi zakup i montaż mikro instalacji fotowoltaicznej i kolektorów słonecznych, na które zarówno właściciel domu istniejącego, jak i nowobudowanego może otrzymać do 100% kosztów kwalifikowanych, wyłącznie w formie niskooprocentowanej pożyczki. Dodatkowym warunkiem dla nowo budowanych budynków jest udokumentowanie, że przegrody zewnętrzne tego budynku spełniają lub będą spełniać wymagania izolacyjności cieplnej, określone w pkt 1 Załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1422, z późn. zm.), obowiązujące od 31 grudnia 2020 roku.

Wśród źródeł ciepła, o których mówi program znajdują się także kotły i piece na pellet. Czy chodzi w tym przypadku wyłącznie o zakup nowych urządzeń czy także o modernizację dotychczasowych pod kątem spalania pelletu?

Koszt montażu kotła, z zastosowaniem biomasy (pelletu), jako paliwa, stanowi koszt kwalifikowany. Oczywiście kotły te muszą spełniać określone w programie wymogi tzw. ekoprojektu, czyli wymagań technicznych, wynikających z przepisów określonych w środkach wykonawczych do Dyrektywy 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. – dla kotłów opalanych paliwem stałym -Rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwa stałe.

Zgodnie z zapisami, umieszczonymi w dokumencie Wymagania Techniczne, stanowiącym integralną część opisu programu, wyroby budowlane i urządzenia muszą być fabrycznie nowe, być dopuszczone do obrotu handlowego, posiadać deklaracje zgodności urządzeń z przepisami z zakresu bezpieczeństwa produktu (oznaczenia „CE” lub „B”), a dodatkowo urządzenia muszą posiadać instrukcję obsługi i użytkowania w języku polskim. W przypadku montowanych źródeł ciepła, kolektorów słonecznych, instalacji fotowoltaicznej, oraz okien i drzwi niezbędne jest uzyskanie pisemnej gwarancji producenta lub wykonawcy w zakresie jakości towaru.

Czy w Programie wprowadzono kryterium klasy 5. jeśli chodzi o zakup kotłów?

Spełnienie przez kotły opalane paliwem stałym, a więc węglem lub biomasą, co najmniej 5 klasy, jest wymagane w przypadku, gdy właściciel budynku posiada już zamontowany, nowy kocioł, a zamierza wystąpić o dofinansowanie pozostałych elementów termomodernizacji, np. docieplenia ścian, wymiany okien. W przypadku, gdy we wniosku o dofinansowanie zadeklarowana jest wymiana kotła, to instalowany kocioł musi spełniać wymagania ekoprojektu.

W jakiej formie udzielane jest dofinansowanie? Czym jest warunkowana jego wysokość? Czy beneficjent może wybrać formę dofinansowania?

Wnioskodawca może zwrócić się o dofinansowanie wyłącznie w formie dotacji lub wyłącznie w formie pożyczki albo może wnioskować o dofinansowanie w obydwu formach – do wysokości ustalonych kosztów kwalifikowanych, tj. uzasadnionych technicznie i ekonomicznie kosztów termomodernizacji wraz z wymianą źródła ciepła.

Intensywność (czyli udział procentowy) dofinansowania dotacyjnego jest określona na podstawie średniego miesięcznego dochodu na osobę w gospodarstwie domowym Wnioskodawcy, z zastrzeżeniem, że maksymalna kwota, od której jest liczona wysokość dotacji wynosi 53 tys. zł. Na pozostałą kwotę kosztów kwalifikowanych oferowana jest niskooprocentowana pożyczka, oferowana przez WFOŚiGW, liczona na podstawie wskaźnika WIBOR 3M podwyższonego o 70 punktów bazowych. Obecnie oprocentowanie wynosiłoby około 2,41 % w skali roku. Możliwe jest zatem dofinansowanie 100% kosztów kwalifikowanych, w tym od 30% do 90% w formie dotacji oraz dopełnienie dofinansowania w formie pożyczki. Należy przy tym dodać, że koszty mikro instalacji fotowoltaicznej i kolektorów słonecznych mogą zostać dofinansowane do 100%, wyłącznie w formie pożyczki.

Poniżej przedstawiono szczegółowe informacje, dotyczące poziomów dofinansowania z zastrzeżeniem, że od 2019 roku planowane jest – dla VII grupy – wprowadzenie ulgi podatkowej, która zastąpi częściowo dotację:

Czy wyznaczone są terminy składania wniosków? Jak dużo wpłynęło ich do dzisiaj (w pierwszych tygodniach naboru do Programu)?

Program priorytetowy Czyste powietrze przewiduje ciągły nabór wniosków, w terminie do 30 czerwca 2027 r. Wnioski należy składać w wojewódzkim funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW), właściwym terytorialnie dla miejsca położenia nieruchomości objętej wnioskiem o dofinansowanie.

Obserwuje się bardzo duże zainteresowanie uzyskaniem dofinansowania w ramach Programu priorytetowego Czyste powietrze – w pierwszym dniu wdrażanie programu, tj. w dniu jego ogłoszenia (19 września 2018 r.) zarejestrowanych zostało ponad 16 tysięcy użytkowników portali wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Okres kwalifikowalności kosztów obejmuje czas od 01.01.2018 r. do 30.06.2029 r., czy to znaczy, że o dofinansowanie mogą starać się osoby, które przeprowadziły termomodernizację swoich domów w tym roku?

O dofinansowanie mogą starać się osoby, które realizują obecnie prace termomodernizacyjne w swoich domach, ale jeszcze tych prac nie skończyły. Oznacza to, że możliwe jest np. dofinansowanie wymiany eksploatowanego obecnie kotła (tj. jego zakupu i uruchomienia), pod warunkiem, że prowadzone są obecnie dalsze prace termomodernizacyjne, np. ocieplenie ścian zewnętrznych. Oczywiście pokrywane są koszty poniesione od 1 stycznia 2018 r., przy czym data „poniesienia kosztów” oznacza dzień wystawienia faktury za zakup i/lub wykonawstwo. Okres kwalifikowalności kosztów, tj. wystawiania faktur , kończy się z dniem 30.06.2029 r., przy czym zawieranie umów o dofinansowanie jest przewidziane do 31.12.2027 roku.

W jaki sposób, w jakich terminach przeprowadzana będzie kontrola wniosków i ich konfrontowanie z faktycznie przeprowadzanym zakresem prac? 

Wnioski o dofinansowanie będą składane w siedzibach wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej lub jego oddziałach, właściwych terytorialnie realizowanej inwestycji. Procedury oceny wniosków o dofinansowanie, zawierania i zabezpieczania finansowego umów dotacji i pożyczki oraz wypłaty środków finansowych będą realizowane przez te instytucje.

Zgodnie z Regulaminem naboru, w pierwszej kolejności nastąpi ocena wg kryteriów dostępu, tj. oceny formalnej wniosku; na tym etapie istnieje możliwość dwukrotnego uzupełnienia przez wnioskodawcę brakujących dokumentów i/lub weryfikacji informacji – w terminie do 15 dni roboczych (każde uzupełnienie) od dnia otrzymania wezwania przez Wnioskodawcę.

Następnie dokonywana jest ocena wniosku wg kryteriów jakościowych dopuszczających. W czasie tej oceny, w celu potwierdzenia zgodności wniosku ze stanem faktycznym, przez przedstawiciela wfośigw realizowana będzie obowiązkowa wizytacja dopuszczająca. W trakcie tej wizyty nastąpi m.in. porównanie informacji zawartych we wniosku ze stanem rzeczywistym, ale również będzie to pewna forma pomocy i udzielenia wyjaśnień ze strony osób przeprowadzających tę wizytę.

Kolejna forma kontroli, to etap weryfikacji wniosków o płatność, w trakcie której sprawdzana będzie m.in. data wystawienia faktury oraz zgodność z zakresem rzeczowym, zadeklarowanym we wniosku o dofinasowanie. Warunkiem wypłaty płatności końcowej w ramach projektu jest przeprowadzenie wizytacji końcowej potwierdzającej zgodność zrealizowanego zakresu z umową o dofinansowanie.

Po serii obecnie odbywających się spotkań mogą pojawiać się kolejne pytania, albo osoby, które dopiero dowiedziały się o funkcjonowaniu Programu. Gdzie będą mogły uzyskać informacje na ten temat?

Jak już przedtem wspominałam, informacje o szczegółach Programu priorytetowego Czyste powietrze, znajdują się na stronach internetowych Narodowego oraz wojewódzkich funduszy i ochrony środowiska i gospodarki wodnej. We wszystkich tych instytucjach uruchomiono dodatkowe infolinie – pracownicy naszych funduszy na bieżąco udzielają niezbędnych informacji.

Należy przy tym dodać, że pomocą służą również Doradcy energetyczni, zatrudnieni w Narodowym i wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w ramach projektu finansowanego ze środków unijnych pn. „Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego, mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE”.

Jakie efekty i w jakim czasie ma przynieść Program? Czy robiono symulację dotyczącą spadku niskiej emisji jako efektu Programu?

Program priorytetowy Czyste powietrze ma w swoich założeniach przede wszystkim likwidację lokalnej uciążliwości, zwaną popularnie smogiem. Takie zanieczyszczenia, jak pył zawieszony (w tym jego najdrobniejsze frakcje, tj. PM2,5 i PM10) i towarzyszący mu benzo(α)piren oraz dwutlenek siarki, emitowane są przez niskie kominy segmentu komunalno-bytowego i wpływają na pogorszenie jakości powietrza na terenach sąsiadujących z zabudową mieszkaniową. Ilość eliminowanych zanieczyszczeń jest oczywiście oszacowana (np. PM2,5 – 61 tys. ton/rok, SO2 – 270 tys. ton/rok), ale znaczenie ma tu przede wszystkim nie ilość redukowanych zanieczyszczeń, ale fakt ich likwidacji u źródła, tj. znaczące zmniejszenie emisji lokalnej na terenach mieszkalnych.

Jeśli chodzi o zanieczyszczenie „globalne”, wpływające głównie na zmiany klimatu, to jest nim dwutlenek węgla. Efekt ekologiczny, który będzie osiągnięty w wyniku realizacji programu dla tego zanieczyszczenia jest również oszacowany; przewidujemy, że zmniejszenie emisji CO2, odnoszone do roku, wyniesie co najmniej 30 milionów ton,.

Opracowała: Justyna Przybysz, Doradca w DQ

Newsletter

Newsletter

Bądź na bieżąco z branżą OZE

Zapisz się do newslettera